Το μάρκετινγκ χρησιμοποιεί μικρά παιδιά στις προεκλογικές εκστρατείες, για να πουλήσει ισχυρά, συναισθηματικά σύμβολα. Και καλά κάνει. Το θέμα είναι εμείς τι κρατάμε από όλα αυτά.
Ένας καλός μου φίλος θα ψήφιζε «Δράση – Δημιουργία Ξανά» στις 17 Ιουνίου, αλλά, ξαφνικά, τις τελευταίες ημέρες άλλαξε γνώμη: «Θα ψηφίσω Νέα Δημοκρατία», μού είπε με ένα φόβο στη ματιά του. Έχει δύο παιδιά –το ένα είναι ακόμη μωρό- και φοβάται για το μέλλον τους. «Έπαιξε ρόλο το τηλεοπτικό σποτ με το κοριτσάκι;» τον ρωτάω στα ίσια. «Ναι», μού απαντάει. Και δεν ντρέπεται καθόλου που μέχρι προχθές κατακεραύνωνε τη Νέα Δημοκρατία και τον Αντώνη Σαμαρά ως ανακόλουθο στις συζητήσεις μας. Κάθεται και μού εξηγεί γιατί δεν θα ψηφίσει αυτό που λέει η καρδιά του, αλλά αυτό που τού επιβάλει η λογική. «Αν κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ, φοβάμαι πολύ ότι θα βγούμε από το ευρώ. Είναι πολυτέλεια να ψηφίσω αυτό που πιστεύω, όταν ξέρω ότι δεν θα μπει καν στην Βουλή και όταν θα στερήσω την ψήφο μου από ένα άλλο κόμμα που τουλάχιστον δεν θα έχει για πρώτο μέλημα να μάς πετάξει εκτός ευρώ».
Το τηλεοπτικό σποτ της Νέας Δημοκρατίας, λοιπόν, έπιασε τόπο. Κι ας προκάλεσε τόσες αντιδράσεις. Κι ας άνοιξε τέτοιες συζητήσεις. Κι εγώ «καφρίλα» το χαρακτήρισα όταν το πρωτοείδα, αλλά εγώ δεν έχω παιδιά...
Από το 1985 στο 2012
Λίγο πάντως με ενδιαφέρει τελικά η ηθική και η δεοντολογία του στην παρούσα φάση. Στην προεκλογική περίοδο που ζούμε υπάρχουν άλλα πράγματα που με ενοχλούν πολύ περισσότερο –φαντάζομαι ότι κι εσείς θα έχετε ο καθένας και από κάτι. Θα κρατήσω το σποτ και το κοριτσάκι της Νέας Δημοκρατίας ως ένα σύμβολο για σημειολόγηση για το μέλλον. Όταν θα έχουμε βγει από το ευρώ (ή θα έχουμε κατορθώσει να παραμείνουμε εντός ευρωζώνης). Τότε θα μπορούμε να συζητήσουμε κάποια πράγματα ξανά από την αρχή.
Προς το παρόν θα θυμηθώ ένα άλλο κορίτσι, την κακομοίρα την Γιάννα στην αφίσα του ΠΑΣΟΚ το 1985. Την Γιάννα που έτρεξε κι έδωσε λουλούδια στον Αντρέα Παπανδρέου στην κεντρική του προεκλογική ομιλία στο Πεδίον του Άρεως εκείνη την χρονιά. Την θυμάστε, έτσι δεν είναι;
Τι συμβόλιζε τότε η Γιάννα για την Ελλάδα; Τι συμβόλιζε, αν όχι την ελπίδα, αν όχι το αύριο, αν όχι το μέλλον; Ήταν όμορφη, χαμογελαστή, τσαχπίνα. «Ναι στη χαρά της Αλλαγής» έγραψε η αφίσα του ΠΑΣΟΚ. «Μην μας εγκαταλείψετε από τώρα», ερμηνεύω εγώ, «ψηφίστε μας ξανά για να ολοκληρώσουμε το έργο της αλλαγής».
Είμαι από αυτούς που θεωρούν πως για την σημερινή μας κατάντια το μεγαλύτερο ποσοστό ευθύνης το έχει ο Αντρέας Παπανδρέου. Για τη νοοτροπία που φύτεψε στο μυαλό των περισσότερων Ελλήνων και, κυρίως, γιατί δεν έκανε τίποτε για να την ξεριζώσει όταν ακόμη είχε την δύναμη.
Η ελπίδα που έγινε τρόμος
Η Γιάννα του 1985 είναι σήμερα 33 ετών και δηλώνει απολιτίκ. Την είχαν «επιστρατεύσει» τότε οι κ.κ. Λαλιώτης και Κουλούρης. Ως 6χρονο κοριτσάκι είχε τρομάξει από το πλήθος. Έδωσε ένα πεταχτό φιλί στον Αντρέα και μετά έφυγε βιαστικά κι έβαλε τα κλάμματα –το δήλωσε η ίδια σε μια συνέντευξή της στις εκλογές του 2007.
Εμείς θυμόμαστε μόνο το χαμόγελο, τα λουλούδια, το φιλί. Δεν είδαμε ποτέ τα κλάμματα. Εμείς μείναμε με την ελπίδα. Δεν γνωρίσαμε τον τρόμο. Τον τρόμο τον γνωρίζουμε σήμερα. Το κοριτσάκι του τηλεοπτικού σποτ της Νέας Δημοκρατίας, όμως, δεν μοιάζει τρομαγμένο. Είναι απορημένο, απογοητευμένο, «χαμένο». Είναι πολύ αθώο για να καταλαβαίνει τι ακριβώς σημαίνει «έξοδος από το ευρώ» κι εκεί ποντάρουν οι marketers της ΝΔ: Τον τρόμο τον εισπράττει κατ' ευθείαν ο γονιός.
Ξαναλέω ότι δεν εξετάζω αν το σποτ είναι ηθικά σωστό ή αν είναι επιτυχημένο επικοινωνιακά. Αυτό που σημειολογώ είναι το πόσο τρόμο έκρυβε τελικά η Ελλάδα της ελπίδας, η Ελλάδα της μικρής Γιάννας του 1985. Και αναρωτιέμαι τι θα ανακαλύπτουμε σε 20 χρόνια από τώρα ότι κρύβει η Ελλάδα του τρόμου, η Ελλάδα του μικρού κοριτσιού στο σποτ του 2012.
Λένε ότι ο πιο θαρραλέος είναι ο πιο τρομαγμένος. Κάνει πράγματα που δεν θα τα έκανε αν δεν φοβόταν. Πράξεις ηρωικές. Αλλά μην βιαστούμε να εξισώσουμε το ηρωικό με το σωστό –ή με το σωτήριο. Οι περισσότεροι ήρωες πεθαίνουν στη μάχη και ο τελικός νικητής δεν είναι πάντα αυτός που πολέμησε πιο ηρωικά. Σ' αυτές τις εκλογές θα ψηφίσουμε, λένε οι ειδικοί, περισσότερο με κριτήριο τον φόβο, παρά με την οργή, όπως κάναμε στις 6 Μαΐου. Διακρίνετε ποια λέξη λείπει; Η ελπίδα. Γιατί ελπίδα δεν μας έμεινε πια σχεδόν καμμιά. Αλλά εντάξει, χορτάσαμε από ελπίδες και χαμόγελα το 1985...
(Γράφτηκε για το News Bomb)
