Bankruptcy. Χρεοκοπία

Την τελευταία φορά που έπαιξα Europa Universalis III (χθες...) διοικούσα την Αγιούθαγια, το βασίλειο που διαδέχθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα το Σούκοθαϊ, το πρώτο που ιδρύθηκε στην περιοχή που σήμερα γνωρίζουμε ως Ταϊλάνδη. Ακολούθησα μια μετριοπαθή πολιτική, δίνοντας βάση κυρίως στην Οικονομία και την Διπλωματία, αλλά ούτε οι Βιρμανοί Πέγκου στα δυτικά (που ιστορικά όντως κατέλαβαν κι έκαψαν κάποια στιγμή την Αγιούθαγια), ούτε οι Καμποτζιανοί Χμερ στα ανατολικά και ούτε -κυρίως- οι μουσουλμάνοι του βασιλείου της Μαλάκκα στο Νότο με άφησαν ν' αγιάσω. Μια σειρά από διπλωματικά επεισόδια με ανάγκασε να μαζέψω έναν διόλου ευκαταφρόνητο στρατό για να λήξω μια και καλή την αμφισβήτηση των συνόρων μου. Ο πολεμικός αγώνας ήταν άκρως επιτυχής, αλλά το κόστος για την συντήρηση του στρατού με οδήγησε σε υπέρμετρο δανεισμό και τελικά στη χρεοκοπία. Η αδυναμία της χώρας μου για επιστροφή στις ένδοξες ημέρες μετά την κατάρρευση της οικονομίας της με έβαλε σε κάποιες σκέψεις -ήταν και οι πρόσφατες συζητήσεις με την Ματίνα Στεβή (Guardian, Economist, Al Jazeera, BBC), στης οποίας το σπίτι στο Λονδίνο άλλαξα χρονιά. Πάμε λοιπόν:

Διαβάζω όλο και πιο συχνά στα ΜΜΕ άρθρα που αναρωτιούνται για το μήπως τελικά μια χρεοκοπία θα κοστίσει στην Ελλάδα λιγότερο από τον επώδυνη διαδικασία της προσαρμογής στους όρους του Μνημονίου. Δεν εννοώ λαϊκίστικα κείμενα σε φαιδρές εφημερίδες από "νοσταλγούς της δραχμούλας". Μιλάω για σοβαρά κείμενα από άξιους συναδέλφους, όπως αυτό του Τάσου Τέλλογλου στο Protagon. Διαβάζω, βέβαια, και ευτυχώς είναι περισσότερα, και άρθρα που επιμένουν πως η χρεοκοπία θα είναι καταστροφική και πως οι θυσίες που κάνουμε τώρα είναι η μοναδική οδός προς την σωτηρία. Μου κάνει εντύπωση πως ούτε η μία, ούτε η άλλη πλευρά αναλύει διεξοδικά το τι ακριβώς σημαίνει χρεοκοπία. Περίεργο δεν είναι; Μιλάμε για την λέξη των καιρών μας, την έννοια που θα θυμόμαστε έπειτα από χρόνια να χαρακτηρίζει μια ολόκληρη εποχή. Όπως τώρα λέμε "Εκσυγχρονισμός", "Αλλαγή", "Χούντα" ή "Κατοχή" και οι άλλοι καταλαβαίνουν ακριβώς σε ποιες ιστορικές περιόδους γι' αυτόν τον τόπο αναφερόμαστε. Η "Χρεοκοπία" είναι όμως μια θολή έννοια -ίσως γιατί δεν μας έχει συμβεί ακόμη.

Δεν είμαι οικονομολόγος, άνθρωπος με κοινή λογική είμαι, οπότε δεν διατυπώνω άποψη εδώ, απλά ερωτήματα θέτω. Ελπίζω κάποιος να μπορεί να τα απαντήσει:

- Χρεοκοπία δεν σημαίνει αδυναμία του κράτους να πληρώσει τους οφειλέτες του; Δεν σημαίνει ότι τα ταμεία μια μέρα είναι απλώς άδεια, δεν μπορούμε να δανειστούμε άλλο, άρα δηλώνουμε ότι δεν έχουμε να δώσουμε και όποιος περιμένει κάτι από εμάς απλώς παίρνει τ' αρχίδια μας;

- Άρα σβήνονται όλες οι οφειλές μας προς όσους μας δάνεισαν, σωστά; Δηλαδή προς το εξωτερικό, αλλά και το εσωτερικό. Τις τράπεζες που έχουν χαρτοφυλάκια γεμάτα με δισεκατομμύρια κρατικών ομολόγων.

- Συνεπώς οι απ' έξω τα παίρνουν στο κρανίο και μας κόβουν εντελώς τη δυνατότητα δανεισμού ή θέτουν τέτοιους όρους που θα πρέπει να είμαστε τρελλοί για να ξαναδανειστούμε από αυτούς (επιτόκια της τάξης του 20-25% ας πούμε). Και οι από μέσα, οι τράπεζες, απλά καταρρέουν. Χρεοκοπούν κι αυτές μαζί με το κράτος και όσοι έχουν καταθέσεις σ' αυτές στήνονται α λα αρτζεντίνα απ' έξω και παρακαλάνε να μη χάσουν τα λεφτά τους. Που τα χάνουν όμως δεν πα' να χύσουμε περισσότερα δάκρυα κι απ' την Εβίτα Περόν. Είπαμε: οι τράπεζες κλείνουν.

- Χωρίς δανεισμό πια, άρα χωρίς λεφτά στα ταμεία του κράτους -παρ' ότι τα χρέη είναι σβησμένα μετά την χρεοκοπία- δεν μπορούν να πληρωθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι. Στην Ελλάδα έχουμε δημοσίους υπαλλήλους που δεν εργάζονται τώρα που πληρώνονται. Όταν τους πεις ότι δεν θα πληρώνονται πια, τότε τι πιστεύεις ότι θα κάνουν; Εγώ υποθέτω ότι θα σταματήσουν να πηγαίνουν στις δουλειές τους. Κι ότι, αν τους επιστρατεύσεις, απλά θα κάνουν λευκή απεργία.

- Την επόμενη, λοιπόν, της χρεοκοπίας μας, ξυπνάμε σε μια Ελλάδα χωρίς ΜΜΜ, δημόσια ταμεία, σύστημα υγείας, αστυνόμευση και λοιπά και λοιπά; Dreamworld για κάποιους, που απολαμβάνουν να τα κάνουν μπάχαλο. Δεν θα ξυπνήσει η λαϊκή οργή; Δεν θα στραφεί απέναντι στα εύκολα θύματα; Δεν θα κατεβούν βιτρίνες; Δεν θ' ανάψουν φωτιές παντού; Κάπως πρέπει να περάσουμε το χρόνο μας...

- Για να ξαναλαδωθεί η μηχανή, θα προχωρήσουμε σε δυνατές υποτιμήσεις του νέου μας (παλιού) νομίσματος, μειώνοντας το εισόδημά μας δραστικά. Ο πληθωρισμός δεν αυξάνεται ραγδαία; Σε τριψήφια ποσοστά; Τριψήφια, τύπου 100%, 150%, 200%... Επίσης, ίσως τελικά υποχρεωθούμε να δανειστούμε με εκείνα τα 20-25% που έγραφα παραπάνω. Γιατί πολύ απλά δεν έχουμε άλλο τρόπο. Και επειδή δεν θα έχουμε αλλάξει και ιδιαίτερα νοοτροπία μετά από όλα αυτά -το μόνο που θα μας νοιάζει θα είναι να πληρώνονται οι δημόσιοι υπαλληλοι γιατί αυτοί και οι οικογένειές τους αποτελούν το μεγαλύτερο κομμάτι του εκλογικού σώματος. Δανειζόμενοι όμως με τόσο μεγάλα επιτόκια, δεν ξαναμπαίνουμε στον ίδιο φαύλο κύκλο; Δεν οδηγούμαστε ξανά προς μια νέα χρεοκοπία;

Θα ήθελα πραγματικά να απαντηθούν κάποια στιγμή όλα αυτά. Να γίνει μια σοβαρή ανάλυση σε μια έγκυρη εφημερίδα που να εξηγεί ακριβώς πώς λειτουργεί το σύστημα σε μια τέτοια περίπτωση. Ακόμη προτιμότερο, να τα εξηγούσε όλα λεπτομερώς η κυβέρνηση. Που, φυσικά, δεν περιμένω να το κάνει ούτε γι' αστείο. Είναι η ίδια κυβέρνηση που φοβάται να παραδεχθεί ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν και θα πρέπει αναγκαστικά να προχωρήσουμε σε μια αναδιάρθρωση του χρέους μας. Που κι αυτή είναι μια μορφή χρεοκοπίας, απλά είναι ελεγχόμενη και μπορούμε να μετριάσουμε κάπως τις συνέπειες. Αλλά η κυβέρνηση δεν θέλει να μιλάει για τέτοια πράγματα, για να μην ρίξει λάδι στη φωτιά των αγριεμένων αγορών και των κερδοσκόπων. Λογικό αυτό. Οι κερδοσκόποι όμως ξέρουν. Ο απλός λαός δεν ξέρει -και συνεχίζει να παραμυθιάζεται από όσους του πουλάνε την εύκολη, μάγκικη λύση της επιστροφής στη δραχμή και της στάσης "δεν σε πληρώνω ρε μεγάλε (Γερμανέ, Γάλλε whatever) δανειστή μου, δεν έχω λέμε, τι θα μου κάνεις;"

Δεν τα έγραψα όλα αυτά γιατί πιστεύω πραγματικά ότι το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας είναι πιθανό. Τα έγραψα απλά γιατί βλέπω γύρω μου ανθρώπους που όντως το εύχονται, που φαντάζονται ότι θα έχουν ένα καλλίτερο μέλλον έτσι -και συναδέλφους μου που δεν τους το διαψεύδουν (η περίπτωση του κ. Τέλλογλου και του κειμένου που παρέθεσα είναι λίγο διαφορετική, αφού δεν μιλάει τόσο για το κόστος που θα έχει η "σωτηρία" μας μέσω Μνημονίου σ' εμάς, αλλά σε ολόκληρη την Ευρωζώνη). Που δεν τους εξηγούν πως τελικά οι μόνοι κερδισμένοι θα είναι αυτοί που έχουν ήδη στείλει όλα τους τα λεφτά στο εξωτερικό και που θα επιστρέψουν μετά να αγοράσουν τα πάντα πάμφθηνα, από ανθρώπους που απλά θα είναι ανήμποροι να τα κρατήσουν άλλο. Μπορεί να κάνω λάθος, μπορεί τα ερωτήματα που θέτω να έχουν πολύ απλές απαντήσεις και μπορεί να υπάρχουν δεκάδες άλλες παράμετροι που εξηγούν γιατί δεν είναι τελικά τόσο κακό να χρεοκοπήσουμε. Περιμένω όμως, επιτέλους, κάποιος που ξέρει, να μού τα αναλύσει κι αυτά. Να μού δώσει ένα νούμερο. Τόσα θα χάσεις, φίλε μου, με το Μνημόνιο, τόσα με τη Χρεοκοπία.