Γιατί πουλάει τόσο το φαινόμενο Lady Gaga

O γερασμένος Λάρι Κινγκ μοιάζει κάπως αμήχανος απέναντι στο ποπ φαινόμενο που έχει για καλεσμένη. Η Lady Gaga έχει ντυθεί ακριβώς όπως κι εκείνος, με τιράντες και γυαλιά, και τον περιμένει -με την αναγκαία καθυστέρηση, λόγω της δορυφορικής σύνδεσης- στο άλλο παράθυρο, στο Λος Άντζελες, όσο ο διάσημος συνεντευξιαστής ψάχνει από τη Νέα Υόρκη του για μια σανίδα σωτηρίας στο Internet: «Lady Gaga, ένας τηλεθεατής ρωτάει μέσω Twitter τι θα έκανες, αν δεν δούλευες στην σόουμπιζ». Μισό δευτερόλεπτο. Λος Άντζελες. Ρομποτική προφορά: «Θα ήμουν νεκρή». Ο θάνατος και η αναγέννηση είναι ένα επαναλαμβανόμενο δίπτυχο στο σύμπαν της Lady Gaga. Μην βιαστείτε να ξεγράψετε της πιο εντυπωσιακή ποπ περσόνα της εποχής μας, αν η σόουμπιζ κάποια στιγμή την προσπεράσει. Ο θάνατος θα είναι μεν ακαριαίος, αλλά σχεδόν αυτόματα θα συνοδευθεί από μια ανάσταση. Συμβαίνει σε όλα της τα βίντεολιπ, όπου μεταμορφώνεται από υποψήφιο θύμα σε femme fatale που αποτελειώνει τον επίδοξο θύτη (”Bad Romance”), όπου ο εραστής της την ρίχνει από το μπαλκόνι της έπαυλής της κι εκείνη επιστρέφει για να τον δηλητηριάσει (”Paparazzi”), όπου ελευθερώνεται από μια φυλακή, γεμάτη λεσβίες από την συνεργό της -την Μπιγιονσέ-, για να εκτελέσει τον άνθρωπο που την έστειλε εκεί (“Telephone”).

Ο δρόμος προς την δόξα

Συνέβη και στην πορεία της προς τον θρόνο της χορευτικής ποπ, όταν «δολοφόνησε» την Στέφανι Τζερμανότα (το κανονικό της όνομα), το κορίτσι του αυστηρού καθολικού σχολείου θηλέων Sacred Heart της Νέας Υόρκης, όταν έσβησε τις θηλυκές του καμπύλες και τις αντικατέστησε με ένα ανδρόγυνο σώμα, με μια ξανθιά Λάιζα Μινέλι, έναν ντοπαρισμένο κλώνο του Άντι Γουόρχολ, που κινείται από ένα εθισμένο στη δουλειά μυαλό και ντύνεται με εκκεντρική couture που ξεπερνά όποιο όριο θα μπορούσε ποτέ να χαρακτηριστεί haute... Συνέβη και στην «σωτηρία» της, το 2007, από την καταστροφή, από τα βρώμικο διαμέρισμα του Lower East Side του Μανχάταν όπου οι κοριοί σκόνταφταν πάνω σε υπολείμματα κοκαΐνης (όπως περιέγραψε την προ δόξας κατάντια της στο τεύχος του Rolling Stone που κυκλοφορεί), χάρη στην απόλυτη ανάσταση που έφερε το “Just Dance”. Ήταν το πρώτο από τα έξι χιτ της που ανέβηκαν στο νούμερο 1 των τσαρτ, το πρώτο τραγούδι που χάραξε την πορεία προς τις πωλήσεις 15 εκατομμυρίων άλμπουμ (δύο τίτλων, του “Freak” και του “Freak Monster”) και πάνω από 40 εκατομμυρίων σινγκλ.

Η ίδια η Lady Gaga επιμένει ότι το μοτίβο «θάνατος κι ανάσταση» δεν ισχύει για τη «μεταμόρφωσή» της. Ότι όλο αυτό το εκκεντρικό, ασέξουαλ μέσα στην σεξουαλικότητά του, προκλητικό και υπερστυλιζαρισμένο φαίνεσθαι, είναι απλά η έκρηξη του, στο παρελθόν, καταπιεσμένου είναι της. «Η πιο μεγάλη παρεξήγηση είναι ότι δεν είμαι πραγματικός άνθρωπος» λέει. Σύμφωνα με την ίδια, η Στέφανι Τζερμανότα δεν διέφερε σε πολλά από το σημερινό φρικιό που γεμίζει στάδια με τις συναυλίες του: Ασυνεννοησία με τους γονείς. Μια περίοδος που ο πατέρας της δεν της μιλούσε καν (το 2006, γύρω στα 20 της, όταν προσπαθούσε να προωθήσει κάπως τη μουσική της, αλλά οι συνεχείς αποτυχίες την είχαν αναγκάσει να εμφανίζεται σε «καλλιτεχνικά» στριπτιζάδικα για να βγάζει τα προς το ζην και να εξασφαλίζει τη δόση της). Ασυνεννοησία και με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας της. Το φρικιό του σχολείου που δεν είχε καμμία φίλη, άκουγε χέβι μέταλ κι έκανε παρέα μόνο με μεγαλύτερα αγόρια. Ένας τεράστιος έρωτας, με τον Λιουκ Καρλ, τον ντράμερ ενός παντελώς άγνωστου συγκροτήματος της χαρντ ροκ και που μετά το τέλος του την άφησε χωρίς αισθήματα για τους άντρες. Ο θάνατος της αγαπημένης της θείας από συστημικό λύκο, μια ασθένεια που έχει διαγνωσθεί και στην ίδια. Ναι, στο τζερμανοτικό παρελθόν της Lady Gaga υπάρχουν ενδείξεις αυθεντικότητας ενός ροκ σταρ. Αλλά, για να σταθούμε μια στιγμή... Υπάρχει ένα αξίωμα που λέει ότι οι ροκ σταρ γεννιούνται. Και οι ποπ σταρ κατασκευάζονται. Τι συμβαίνει στην περίπτωση του φαινομένου Lady Gaga; Πρόκειται για την πρώτη ποπ σταρ που λειτουργεί με όρους ροκ; Ή υπάρχει κάποια απάτη που δεν διακρίνουμε με την πρώτη ματιά;

Αλήθειες και ψέμματα

Η πραγματικότητα βρίσκεται κάπου στη μέση. Για παράδειγμα, της έχει διαγνωσθεί η τάση να αποκτήσει λύκο, όχι η ίδια η ασθένεια. Ή, η μουσική της, γράφεται μεν από την ίδια (έχει συνθέσει και για άλλους καλλιτέχνες, με πιο γνωστή περίπτωση ένα bonus κομμάτι στο τελευταίο άλμπουμ της Μπρίτνεϊ Σπίαρς), αλλά πάντοτε σε συνεργασία με κάποιον γνωστό παραγωγό της χορευτικής ποπ. Η δισκογραφική της είναι μεν η «μικρή» Interscope, αλλά δικαιώματα έχουν και τα μεγαθήρια Universal και Sony (που πληρώνουν για το “Haus of Gaga”, το επιτελείο της από στυλίστες, σκηνοθέτες και χορογράφους, αλλά και την φαντασμαγορική της περιοδεία, που είναι προς το παρόν ζημιογόνος κατά 3 εκατ. δολάρια -αλλά έχει υπολογισθεί ότι με τις εμφανίσεις στις ΗΠΑ, ως τον Σεπτέμβριο, θα κάνει απόσβεση των υπέρογκων εξόδων παραγωγής).

Η ελληνικής καταγωγής δημοσιογράφος Βανέσσα Γρηγοριάδη (συνεργάτις των Vanity Fair, New York και Rolling Stone) δεν έμεινε στις εντυπώσεις που της άφησε η Lady Gaga σε μια συνέντευξη που της πήρε το 2009, αλλά αποφάσισε φέτος να αναλύσει λίγο περισσότερο τα συστατικά του ποπ φαινομένου της. Και δεν βρήκε κάποιον από τον κύκλο της την περίοδο της Νέας Υόρκης που να θυμάται την Lady Gaga (το όνομα που τής βρήκε -από το “Radio Gaga” των Queen- ο τότε εραστής της, συν-συνθέτης του “Paparazzi”, Ρομπ Φουζάρι, που διεκδικεί σήμερα 30 εκατ. δολάρια σε πνευματικά δικαιώματα) να κάνει ναρκωτικά. Ούτε κάποια κοπέλα που να ενεπλάκη ποτέ ερωτικά μαζί της -κι ας δηλώνει σε κάθε ευκαιρία ότι είναι αμφιφυλόφιλη. Βρήκε όμως συμμαθήτριες που την θυμούνταν όχι ως κάποιο αντικοινωνικό φρικιό, αλλά ως ένα από τα πιο δημοφιλή κορίτσια του σχολείου, την «σταρ» που έπαιρνε πάντα τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στις μαθητικές θεατρικές παραστάσεις, που είχε πάθος με το τραγούδι, επιτυχίες με τα αγόρια και την όρεξη να γίνει μια μέρα διάσημη...

Η Στέφανι Τζερμανότα ήθελε πάντοτε να γίνει η καλλιτέχνις που είναι σήμερα. Το έχει δηλώσει σε δεκάδες συνεντεύξεις της. Ήθελε σίγουρα την διασημότητα που απολαμβάνει τώρα, αλλά ήθελε να την πετύχει με αυτό το είδος μουσικής και με αυτήν την εντός και εκτός σκηνής παρουσία; Όσον αφορά στο στυλ, φαίνεται πως δεν είχε ιδιαίτερη επαφή με τη μόδα μέχρι τα 20 της. Όταν ο Φουζάρι (που αρχικά την προόριζε για ροκ τραγουδίστρια ενός συγκροτήματος στο στυλ των Strokes) τής έκανε παρατηρήσεις για το αδιάφορο στυλ της, η Στέφανι προβληματίσθηκε. Και, σε μία ακόμη από τις άπειρες ενδείξεις της εργατικότητας και της αποφασιστικότητάς της (τα δύο στοιχεία του χαρακτήρα της που κανείς δεν πρόκειται να αμφισβητήσει ποτέ), η Lady Gaga άρχισε να μελετάει τα πάντα για τον Prince, τους Queen, τον Ντέιβιντ Μπάουι κι αργότερα τον Άντι Γουόρχολ και τους επιδραστικούς σχεδιαστές μόδας. Όσον αφορά στη μουσική, ποτέ δεν είχε ξεκάθαρο στυλ. Της άρεσε περισσότερο η ροκ, αλλά ανακάλυψε πως της ταίριαζε περισσότερο η χορευτική ποπ και δεν δυσκολεύθηκε καθόλου να κάνει το απαιτούμενο άλμα.

Workaholic Gaga

Όσον αφορά, τέλος, στην διασήμοτητα, η ίδια επιμένει ακόμη και σήμερα:«Είμαι σχετικά έξυπνη ώστε να μπορώ να κάνω τον κόσμο να προσέχει τη μουσική και τα ρούχα μου, για να μην ασχολείται με την προσωπική μου ζωή». Κι όντως, ένα τόσο εξώφθαλμα σκανδαλώδες πλάσμα, που η πρόκληση είναι βασικό συστατικό της επιτυχίας του, δεν έχει ακόμη απασχολήσει τις σελίδες του ροζ τύπου για κάποιο προσωπικό του ζήτημα. Ίσως επειδή η προσωπική ζωή της Lady Gaga δεν είναι τόσο πικάντικη όσο οι δηλώσεις της περί αμφισεξουαλικότητας, ομαδικού σεξ και αδυναμίας δέσμευσης μετά τον χωρισμό της αφήνουν να εννοηθεί. Ίσως επειδή είναι η τυπική ζωή μιας 24χρονης που δουλεύει ασταμάτητα από το πρωί ως το βράδυ ώστε να καταφέρνει να παρουσιάζει 3 άλμπουμ σε 4 χρόνια (τα τραγούδια για το επόμενό της είναι ήδη έτοιμα, τα έγραψε κατά την διάρκεια της περιοδείας, και θα το κυκλοφορήσει την άνοιξη του 2011), να δίνει πέντε συναυλίες - χοροθεατρικά σόου την εβδομάδα, γυρίζοντας ολόκληρο τον κόσμο, να βρίσκει χρόνο για τηλεοπτικές συνεντεύξεις και φωτογραφίσεις σε περιοδικά. Όπως λένε: «Αν δεν δουλέψεις στα 24 σου, πότε θα δουλέψεις;»

Το για ποιον τελικά δουλεύει η Lady Gaga και το για πόσο ακόμη θα δουλεύει τόσο εντατικά είναι ένα ερώτημα που πολύ δύσκολα θα απαντηθεί. Γιατί δουλεύει μεν για τη βιομηχανία της σόουμπιζ, αυτό είναι σαφές, που ψάχνει στο πρόσωπό της την διάδοχο της Μαντόνα, ρίχνοντας στο μίξερ στοιχεία τόσο της ίδιας της βασίλισσας της ποπ (την ιταλική καταγωγή και το καθολικό περιβάλλον, που οδήγησαν σε σεξουαλική αντίδραση), εκκεντρικών ροκ σταρ (με τον ανδρόγυνο και προκλητικό Μέριλιν Μάνσον, να είναι ό,τι πιο κοντινό στην Lady Gaga), μουσικής νοσταλγίας για το europop των ‘80s και ακραίας μόδας, που ξαναστρέφει την προσοχή στην δημιουργικότητα των σχεδιαστών. Δεν δουλεύει όμως και για όλα αυτά τα λίγο άσχημα, λίγο μοναχικά παιδιά που αισθάνονται αμήχανα μπροστά στα bootycalls της Rn’B και στις καλλίγραμμες σταρ τύπου Κάιλι Μινόγκ, Ριάνα ή Κέιτι Πέρι; Η Lady Gaga κάνει τους φαν της να αποδεχτούν αυτό που είναι. Τους μαθαίνει πως δεν πειράζει να είναι φρικιά, γκέι, ή ακοινώνητοι. Και μπορεί να είναι προκλητικότατη στην εικόνα της, στα βίντεο και τα σόου της, αλλά όταν μιλάει, όπως στην συνέντευξή της στον Λάρι Κινγκ, είναι σεμνή και χωρίς εξάρσεις. Όσον αφορά στην διάρκειά της, στην ποπ ποτέ δεν θεσπίστηκαν κανόνες, ίσχυε μόνο η θεωρία του χάους. Κάποιοι ποπ σταρ χωρίς κανένα ιδιαίτερο ταλέντο απολαμβάνουν αιώνιας δόξας, όταν άλλοι, σπουδαίοι μουσικοί, έχουν ήδη χαθεί στη λήθη. Η Μαντόνα, το απόλυτο «θηρίο» θέλησης κι εργατικότητας, απολαμβάνει το θρόνο της ποπ 27 ολόκληρα χρόνια. Η Lady Gaga έχει δείξει ανάλογα χαρίσματα ήδη -κι έχει και κάποιο ταλέντο, ειδικά το πρώτο της άλμπουμ είναι απολαυστικότατο. Μόνο που αυτό το «ήδη» έχει ξεκινήσει μόλις το 2007. Κι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημά της αποδειχθεί ότι έχει κάνει τόσο πολλά σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα...

(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Κ" της "Καθημερινής" την Κυριακή, 18 Ιουλίου 2010)