Ο φόβος μας φέρνει πιο κοντά

Μπορεί η Χρυσή Σφαίρα καλύτερης δραματικής σειράς να πήγε στο «Boardwalk Empire», το γκανγκστερικό δράμα εποχής με τον Στιβ Μπουσέμι, αλλά η πιο επιτυχημένη δραματική αμερικανική σειρά της σεζόν είναι μάλλον το «Walking Dead», που προσφέρει απλόχερα αίμα και βία, παρουσιάζοντας μια στρατιά αιμοσταγών ζόμπι να κατασπαράσσουν τα πάντα στο πέρασμά τους. Προϋπόθεση για να το απολαύσει κανείς αυτό το θέαμα είναι να αντέχει το αίμα και τη θέα της κατακρεουργημένης σάρκας, και κυρίως να απολαμβάνει τα αλλεπάλληλα «μπου», το αίσθημα του φόβου, κάτι που προφανώς έχουμε εμπεδώσει πια για τα καλά στη μαζική κουλτούρα. Εκπαιδευτήκαμε εδώ και μερικά χρόνια με τους βρικόλακες και τα βαμπίρ κάθε είδους και τώρα είμαστε έτοιμοι να περάσουμε στο επόμενο στάδιο. Δεν είναι τυχαίο ότι την ώρα που τα downloads του «Walking Dead» δίνουν και παίρνουν έσκασε στις αίθουσες και το «Let me in», το (απαραίτητο) αμερικανικό ριμέικ του σουηδικού βαμπιροδράματος «Ασε το κακό να μπει». Ο τίτλος θα μπορούσε να είναι το μότο της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας: εθισμένοι στην κουλτούρα του φόβου, τον αφήνουμε να εισβάλλει και να καθορίσει τον τρόπο ζωής μας. Ειδικά στην Ελλάδα, περάσαμε τις πιο τρομοκρατημένες γιορτές των τελευταίων δεκαετιών - «αν το 2010 σου φάνηκε δύσκολο, περίμενε να δεις το 2011» ήταν το πνεύμα στο οποίο κινήθηκε ο δημόσιος λόγος. Τέσσερις εβδομάδες μέσα στο 2011, διατελούμε σταθερά σε κλίμα ελεγχόμενου πανικού και καθησυχαστικού φόβου, με την πτώχευση, τα σκληρά μέτρα, το φάντασμα της δραχμής και την ανεργία να σκοτεινιάζουν τις μέρες μας - ακόμη και ο νόμος για το κάπνισμα απειλεί να επανέλθει κι αυτή τη φορά να εφαρμοστεί. Κι εκεί που πολλοί έβλεπαν ως λύση στην οικονομική δυσχέρεια τη μετανάστευση, ήρθε να τους τρομοκρατήσει η ίδια η Φύση, με τη μορφή θεομηνιών και ακραίων καιρικών φαινομένων: πλημμύρες στην Αυστραλία, καταστροφές στη Βραζιλία, φονικό ψύχος στην Ευρώπη, ούτε να μεταναστεύσει κάποιος δεν μπορεί.
Δεν είναι παράλογο δηλαδή που μέσα σε αυτό το κλίμα επέστρεψε σαν κερασάκι στην τούρτα ο φονικός ιός Η1Ν1 να εμπλουτίσει τον φόβο με μια δόση πανικού - και να θυμίσει στον κόσμο ότι υπάρχουν τόσα αδιάθετα και χρυσοπληρωμένα εμβόλια, είναι κρίμα να πάνε χαμένα. Την ίδια στιγμή, ένας άλλος φόβος έχει επανακάμψει δριμύτερος: αυτός του ηλεκτρονικού φακελώματος. Μπορεί πια το barcode και η μαγνητική ταινία να μην έχει πάνω της τον μπαμπούλα του «666», που κάποτε κατέβαζε στους δρόμους παπάδες και τσεμπεροφορούσες γριές, αλλά μια μερίδα πολιτών είναι πρόθυμη να ρισκάρει τα δικαιώματα του πολίτη, αρνούμενη την περίφημη κάρτα μέσα από την οποία θα περνούν όλες μας οι οικονομικές συναλλαγές. Το ενδιαφέρον είναι ότι όλοι αυτοί οι κατά φαντασίαν Τζούλιαν Ασάντζ, που πιστεύουν ότι στις ηλεκτρονικές πληροφορίες που ανταλλάσσουν κρύβονται στοιχεία που απειλούν κυβερνήσεις (όχι ότι οι κυβερνήσεις απειλήθηκαν από τα κουτσομπολιά που αποκάλυψε το WikiLeaks) είναι πρόθυμοι να ξεράσουν κάθε τους προσωπικό δεδομένο στο Facebook, προκειμένου να ξαναβρεθούν με τους παλιούς τους συμμαθητές και να φλερτάρουν στο μεγάλο παγκόσμιο ηλεκτρονικό νυφοπάζαρο. Αλλά κάπως έτσι, η ιστορία του Facebook έγινε η πιο ενδιαφέρουσα κινηματογραφική ιστορία της χρονιάς, όπως απέδειξε και το βραβείο που πήρε στις Χρυσές Σφαίρες.
(Δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος του εβδομαδιαίου "Big Fish", την κυριακή 23/1 - το αναδημοσιεύω επειδή κάτι συζητάνε για τον φόβο στο τουίτερ, και είπα να συμβάλλω με όποιον τρόπο μπορώ).