Το πρόβλημα του Τύπου

Το κοφίνι που έχω τοποθετήσει στ' αριστερά του γραφείου μου πρέπει να έφτασε τα Χριστούγεννα. Δεν θυμάμαι ακριβώς πότε. Ήταν πάντως το ευφάνταστο δώρο κάποιας ζυθοποιίας. Οι μπίρες έφυγαν με συνοπτικές διαδικασίες στο επόμενο "κλείσιμο" του περιοδικού, το κοφίνι το κράτησα ως ρουστίκ στοιχείο σε ένα μίνιμαλ γραφείο, ως μια νότα homoludensισμού, παρέα με το περίφημο παγουρίνι μου (ελβετικό Sigg βέβαια!) κι ένα boombox που έχω κουβαλήσει από τα τιμημένα '80s. Το boombox δεν το έχουμε λειτουργήσει ποτέ -κι ας έχει και CDέρα πέρα από το κασετόφωνο (αν και τώρα που μαζέψαμε τα CDs του Πλούταρχου από το "Θέμα", κάτι μπορεί να γίνει), το παγουρίνι το γεμίζω με δροσερό νερό κάθε τόσο (δεν υπάρχει κανένας λόγος στην Αθήνα να πίνει κανείς εμφιαλωμένο) και το κοφίνι το έχω για να στοιβάζω τον κυριακάτικο Τύπο, μέχρι να τον μελετήσω.

Αυτήν την εβδομάδα, προφανώς επηρεασμένος από εκείνη την ιστορία με τα χαμόγελα και την ψυχρότητα μεταξύ Καραμανλή και Ερντογάν, η εφημερίδα που άφησα για το τέλος ήταν το "Βήμα". Την ανέσυρα από το κοφίνι σήμερα και διέκοψα την ανάγνωσή της αμέσως μόλις κατάπια το κύριο άρθρο του Σταύρου Ψυχάρη (τίτλος: "Περί Τύπου"). Το ξαναδιάβασα. Και τρίτη φορά... Ω Θεέ μου. Ο σημαντικότερος Έλληνας εκδότης αποπειράται να εξηγήσει τι πάει στραβά στον Τύπο και με όλα όσα (άτεχνα κιόλας) γράφει, το μόνο που καταφέρνει είναι να αποδείξει ότι το πρόβλημα είναι ο ίδιος και όσοι συνάδελφοί του ζουν ακόμη στην εποχή της Ελένης Βλάχου και του Αδώνιδος Κύρου.

Σε μόλις 330 λέξεις ο Σταύρος Ψυχάρης προλαβαίνει να χαρακτηρίσει το Internet "ανταγωνιστή" του Τύπου, να προτείνει ως λύση τις "συνοπτικότερες αναλύσεις", να προβλέψει το μέλλον των εφημερίδων στο Internet -ως μια έκδοση της έντυπης, προσαρμοσμένη για την οθόνη του υπολογιστή... Και βέβαια να προδικάσει τις απολύσεις στο χώρο των ΜΜΕ.

Πριν 14 χρόνια ο μπαμπάς μου, ένας 55άρης τότε ιδιωτικός υπάλληλος που περνούσε οκτώ ώρες της ημέρας του αναμετρώμενος με αριθμούς σε μια από τις πιο βαρετές δουλειές που θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ, έμαθε για το Internet και επέδειξε μια αναπάντεχη διορατικότητα, επιβάλοντάς μου στην ουσία να ασχοληθώ μαζί του. Υποθέτω ότι εκδότες σαν τον Σταύρο Ψυχάρη θα ενημερώθηκαν για το Internet αρκετά αργότερα απ' τον μπαμπά μου. Πιθανότατα κάπου γύρω στο 2000, μέσα στη μόδα των dotcoms, όταν κόσμος πολύς άρχισε να ενημερώνεται από τα portals και οι εφημερίδες άρχισαν να βλέπουν "ανταγωνισμούς" και "νέα μέσα"...

Στα 69 του σήμερα, ο μπαμπάς, δεν έχει ιδέα πού να ψάξει τι στο Διαδίκτυο. Δεν έχει ιδέα τι είναι το Διαδίκτυο, κι ας δούλευε με e-mail τα τελευταία χρόνια πριν πάρει σύνταξη, το βλέπει κι αυτός σαν "άλλο ένα ΜΜΕ" ή "μια μεγάλη εγκυκλοπαίδεια". Περίπου όπως το μεγαλοστέλεχος του ΔΟΛ. Περίπου σαν διαφόρους υπευθύνους στα περιοδικά που έχω δουλέψει κατά καιρούς, που γράφουν ακόμη χειρόγραφα, δεν έχουν ιδέα πώς δουλεύουν τα προγράμματα σελιδοποίησης, δεν μπορούν να προφέρουν σωστά το Leibovitz (οι περισσότεροι αγνοούν και ποια είναι η Άνι Λίμποβιτζ...), δεν ξέρουν τι σημαίνει "blog" και χρησιμοποιούν εύκολες προτροπές του τύπου "ψάξε εκεί στα δίκτυα που μπαίνεις και θα βρεις πληροφορίες" προς τους συντάκτες τους.

Το καλό με τον μπαμπά μου είναι ότι, τουλάχιστον, πριν 14 χρόνια φρόντισε να μου αγοράσει ένα PC, να ψάξει να μου βρει modem και σύνδεση και να αφήσει το παιδί του να μεγαλώσει από μόνο του με τους ρυθμούς που ο ίδιος αδυνατούσε να το μεγαλώσει. Ακόμη και το ίδιο το Internet την τελευταία μιάμιση δεκαετία έχει υποστεί περισσότερες αλλαγές από όσες έχει υποστεί ο Τύπος τον τελευταίο μισό αιώνα. Σκέψου μόνο πόσο έχει αλλάξει η καθημερινότητά σου μετά τα blogs. Και μετά με το Facebook. Και μετά με το Twitter. Κι έπειτα σκέψου μέσα σε πόσο μικρό χρονικό διάστημα σου σερβιρίστηκαν όλα αυτά... Οι ρυθμοί είναι καταιγιστικοί. Οι δεινόσαυροι των ΜΜΕ είναι αδύνατον να τους ακολουθήσουν ή να τους καταλάβουν. Ακόμη, βέβαια, έχουν πιο έντονη απ' ότι η νέα γενιά την προσήλωση στις αρχές της δεοντολογίας (χα, χα, χα -αυτό ήταν ειρωνία) αλλά έχουν χάσει πλήρως την αίσθηση του τόπου και του χρόνου, όσον αφορά στο πώς εξελίσσονται τα ΜΜΕ. Το Internet δεν είναι άλλο ένα ΜΜΕ, δεν τα ανταγωνίζεται, απλά τα προσπερνάει. Είναι κάτι άλλο, ένα πολύτιμο εργαλείο, κάτι που μια εφημερίδα του μεγέθους του "Βήματος" θα έπρεπε να το έχει ήδη προσδιορίσει και να το εκμεταλλεύεται. Με καλλίτερο τρόπο από αυτόν της φοβερής συνδρομητικής της υπηρεσίας, όπου τελικά πληρώνεις μόνο και μόνο για να μπορείς να κράζεις τον Πρετεντέρη ;)

Δυστυχώς τον Τύπο στην Ελλάδα τον χειρίζονται αυτοί. Και δυστυχώς πολύ σύντομα, επειδή αυτοί θα κάνουν το πάν για να σώσουν τα τομάρια τους, η κρίση που ήδη πιέζει πάρα πολύ όλες τις εκδοτικές επιχειρήσεις θα τους οδηγήσει σε απολύσεις και λάθος επενδύσεις -και πολλοί από εμάς που εργαζόμαστε στα ΜΜΕ θα χάσουμε για λίγο τη Γη κάτω από τα πόδια μας. Δεν είμαι κατά των απολύσεων στα ΜΜΕ, ούτε κατά του κλεισίματος κάποιων τίτλων. Στην Ελλάδα έχουμε υπερβολικά μεγάλη προσφορά για μια ζήτηση που θα ήταν μικρή ακόμη κι αν δεν υπήρχαν τα φαντάσματα της TV και του Internet που βλέπει ο κ. Ψυχάρης. Είμαι όμως κατά της επιλογής του ποιοι θα καρατομηθούν από τους πλέον ανίκανους να το κάνουν. Γιατί, όπως ξέρεις, στα ελληνικά ΜΜΕ δεν υπάρχουν τμήματα διαχείρισης προσωπικού. Το ποιος είναι ικανός και για ποιο πράγμα ακριβώς, το ορίζει η εκάστοτε ψυχολογική κατάσταση του εκάστοτε μπακάλη που κατάφερε να ανελιχθεί στο συνήθως βυζαντινό σύστημα που κρύβεται πίσω από ένα μεγαλόσχημο "Δημοσιογραφικός Οργανισμός Κουκουρούκου".

Το καλό, βέβαια, είναι ότι η θεωρία της εξέλιξης έχει ορίσει ως τώρα το πώς κινούνται τα όντα μέσα στη διαχρονία του σύμπαντος. Και την τύχη των δεινοσαύρων την ξέρεις ήδη...