107 ημέρες έμειναν για την έναρξη του Μουντιάλ της Νοτίου Αφρικής. Αν έμεναν 100 θα ήταν ένα καλό νούμερο για να το πάρω ως αφορμή και ν' αρχίσω να γράφω για τις αναμνήσεις μου από τα περασμένα κύπελλα ποδοσφαίρου. Βιάζομαι όμως, γιατί σήμερα το πρωί, στο δρόμο προς το γραφείο, χωρίς κάποιον συγκεκριμένο λόγο, άρχισα να θυμάμαι την εντεκάδα της αγαπημένης μου εθνικής ομάδας όλων των εποχών, εκείνης που κέρδισε το Euro του '84 και πήρε το χάλκινο στο Μουντιάλ του '86, της Γαλλίας του Πλατινί. Όταν έφτασα στο Φάληρο, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν ν' ανοίξω το ΥοuTube (υπέροχο παράδειγμα γλωσσικής παράδοσης αυτό -κατά το "ανοίγω την τηλεόραση") και να χαζέψω γκολ από το Μουντιάλ του Μεξικού. Μετά συνειδητοποίησα ότι είχα και κάποιες αμυδρές αναμνήσεις από το 1982, το Παγκόσμιο Κύπελλο της Ισπανίας. Και μετά σκέφτηκα όχι θα είχε πλάκα μια σειρά από posts με θέμα τι θυμάμαι από τα περασμένα Μουντιάλ.
Iταλία - Βραζιλία 3-2
Στις 5 Ιουλίου του 1982 πρέπει να επιστρέφαμε -ή να πηγαίναμε- από οικογενειακές διακοπές στο Νομό Μεσσηνίας, στην Στούπα, ένα ψαροχώρι τότε κοντά στην Καρδαμύλη. Στον δρόμο μας ήταν ένα άλλο χωριό, κάπου κοντά στην Σπάρτη, δεν θυμάμαι όνομα, η Κερασίτσα ίσως ή η Μακρυνάρα (υπάρχει τέτοιο πράγμα;), όπου ήταν μαζεμένοι διάφοροι συγγενείς, όχι και τόσο κοντινοί, κι είχαν στήσει ένα πλούσιο μεσημεριανό τραπέζι. Θυμάμαι έντονο ήλιο, θυμάμαι γλυκιά νύστα μετά το φαγητό -νύστα που επέτεινε το τραγούδισμα των τζιτζικιών, θυμάμαι που ένας μεγαλύτερος από εμένα ξάδελφος έφτιαχνε κρύο νες καφέ για να ξυπνήσει (δεν είχα ποτέ μου δοκιμάσει καφέ μέχρι τότε), γιατί "σε λίγο έχει Βραζιλία".
Η Βραζιλία στο μυαλό του επτάχρονου τότε Homo Ludens ήταν ένα τσούρμο από Supermen. Στις αλάνες όλοι παλεύαμε να λεγόμαστε Πελέ και η αύρα του σούπερ σταρ του παγκόσμιο ποδοφαίρου ήταν ό,τι ξέραμε από μπάλα, ακόμη κι αν ο Πελέ ήταν πια ανενεργός -και φυσικά δεν τον είχαμε δει ποτέ σε δράση. Η Βραζιλία του '82 διατηρούσε μια χαρά το μύθο του Πελέ στα μάτια μου, χάρη σε δύο κυρίως στοιχεία. Τα μαγικά ονόματα των Supermen που έλεγα παραπάνω: Σώκρατες, Ζίκο, Έντερ, Φαλκάο. Και τα περίεργα, έντονα χρώματα της εμφάνισής τους. Προφανώς μου κτυπούσε από τότε άσχημα ο φλύαρος συνδυασμός του καναρινί με το πράσινο, το εκτυφλωτικό γαλάζιο και την άσπρη κάλτσα, απλώς εκείνα τα χρόνια στο παιδικό μου μυαλό το συνδύαζα λιγότερο με το κιτς και περισσότερο με τις ιδιότητες των σούπερ ηρώων. Τέλος πάντων, όλο άκουγα για τη Βραζιλία, αλλά δεν την είχα δει ποτέ, τώρα ήταν η ευκαιρία, εγώ ο ξάδελφος και ο φραπές του πήραμε θέσεις στον καναπέ και το ματς άρχισε.
Στο πέμπτο λεπτό ο Αντόνιο Καμπρίνι αμολάει μια βαθειά σέντρα από τα αριστερά και ο Πάολο Ρόσι, χωρίς κανένας Βραζιλιάνος ήρωας να πολυασχολείται μαζί του, τρυπώνει στην περιοχή και καρφώνει τη μπάλα στα δίκτυα με μια κεφαλιά. Σοκ. Δεν ήξερα ότι η Βραζιλία τρώει και γκολ! Λίγο αργότερα, ο μουσάτος αρχηγός της Βραζιλίας, με το ελληνικό όνομα, σουτάρει στην κλειστή γωνία του Τζοφ και ισοφαρίζει. Αλλά κάτι μέσα μου έχει ήδη αρχίσει να αμφισβητεί τα θεία. Λίγο μετά, ο Πάολο Ρόσι, πάλι αυτός, κλέβει τη μπάλα από το Σερέζο και κάνει το σκορ 2-1. Κάπως χαίρομαι. Δεν ξέρω ακόμη γιατί, αλλά χαμογελάω. Η ώρα περνάει, το ημίχρονο τελειώνει 2-1, ο ξάδελφος είναι ακόμη σίγουρος για τον θρίαμβο των Βραζιλιάνων, αλλά εγώ τον τσιγκλάω λίγο. Πιο πολύ επειδή δεν μου δίνει να πιω φραπέ, παρά γιατί ξέρω από μπάλα και διακρίνω ότι η Ιταλία μπορεί να πάρει το ματς. Εξ άλλου, η μόνη Ιταλία που ξέρω είναι αυτή που πετάξαμε στην αλβανική θάλασσα το '40, φωνάζοντας "αέρα", άρα δεν μου είναι κάποια συμπαθής έννοια.
Τέλος πάντων, ξεκινάει το δεύτερο μέρος, με τον ήχο χαμηλωμένο γιατί οι μισοί συγγενείς τον έχουν ψιλοπάρει στις καρέκλες και τις πολυθρόνες του μικρού σαλονιού και είναι τα ροχαλητά τους αυτά που ακούγονται τώρα περισσότερο κι από τα τζιτζίκια. Στο '68 ο Φαλκάο ισοφαρίζει έπειτα από μια σπουδαία ομαδική ενέργεια των Βραζιλιάνων, ο ξάδελφος πανηγυρίζει, πανηγυρίζω κι εγώ μαζι του (χωρίς λόγο, επτά ετών ήμουν, ήθελα να κερδίζει το ποδόσφαιρο), κάποιος θείος ξυπνάει και μας βρίζει... Το σύστημα τότε στα μουντιάλ προϋπέθετε ομίλους των τριών ομάδων στον β' γύρο, δεν ήταν νοκ άουτ όπως σήμερα και με την ισοπαλία η Βραζιλία περνούσε στα ημιτελικά. Εννοείται ότι ούτε τον α΄γύρο δεν είχα δει μέχρι εκείνο το μεσημεριανό ματς στην Σπάρτη και δεν καταλάβαινα και πολλά από προκρίσεις, αλλά σίγουρα η έννοια της ισοπαλίας ήταν κάτι που καταλάβαινα ακόμη λιγότερο. Ποιο το νόημα ενός ματς, αν δεν κερδίζει ο ένας από τους δύο αντιπάλους;
Δεν χρειάστηκε να ζαλίσω το αθώο μυαλουδάκι μου για πολλή ώρα με τέτοια ερωτήματα. Οκτώ λεπτά αργότερο ο Πάολο Ρόσι σκοράρει για τρίτη φορά, αποδεικνύοντας ότι αυτός είναι ο πραγματικός Superman. Ταυτόχρονα μου προκαλεί τα εξής δύο: α. Μια αιώνια απέχθεια για τους Βραζιλιάνους, αυτούς που μέχρι τότε θεωρούσα Θεούς για να ανακαλύψω ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μάτσο φανφαρόνων, ντυμμένων με κιτς στολές που όλη την ώρα κάνουν άσκοπές ντρίμπλες. β. Έναν αιώνιο έρωτα για τον θεσμό του Μουντιάλ. Θα έβλεπα όλα τα ματς στη συνέχεια...
(Στο επόμενο: Το μουστάκι του Γιόζεφ Μλίναρτζικ)
Στις 5 Ιουλίου του 1982 πρέπει να επιστρέφαμε -ή να πηγαίναμε- από οικογενειακές διακοπές στο Νομό Μεσσηνίας, στην Στούπα, ένα ψαροχώρι τότε κοντά στην Καρδαμύλη. Στον δρόμο μας ήταν ένα άλλο χωριό, κάπου κοντά στην Σπάρτη, δεν θυμάμαι όνομα, η Κερασίτσα ίσως ή η Μακρυνάρα (υπάρχει τέτοιο πράγμα;), όπου ήταν μαζεμένοι διάφοροι συγγενείς, όχι και τόσο κοντινοί, κι είχαν στήσει ένα πλούσιο μεσημεριανό τραπέζι. Θυμάμαι έντονο ήλιο, θυμάμαι γλυκιά νύστα μετά το φαγητό -νύστα που επέτεινε το τραγούδισμα των τζιτζικιών, θυμάμαι που ένας μεγαλύτερος από εμένα ξάδελφος έφτιαχνε κρύο νες καφέ για να ξυπνήσει (δεν είχα ποτέ μου δοκιμάσει καφέ μέχρι τότε), γιατί "σε λίγο έχει Βραζιλία".
Η Βραζιλία στο μυαλό του επτάχρονου τότε Homo Ludens ήταν ένα τσούρμο από Supermen. Στις αλάνες όλοι παλεύαμε να λεγόμαστε Πελέ και η αύρα του σούπερ σταρ του παγκόσμιο ποδοφαίρου ήταν ό,τι ξέραμε από μπάλα, ακόμη κι αν ο Πελέ ήταν πια ανενεργός -και φυσικά δεν τον είχαμε δει ποτέ σε δράση. Η Βραζιλία του '82 διατηρούσε μια χαρά το μύθο του Πελέ στα μάτια μου, χάρη σε δύο κυρίως στοιχεία. Τα μαγικά ονόματα των Supermen που έλεγα παραπάνω: Σώκρατες, Ζίκο, Έντερ, Φαλκάο. Και τα περίεργα, έντονα χρώματα της εμφάνισής τους. Προφανώς μου κτυπούσε από τότε άσχημα ο φλύαρος συνδυασμός του καναρινί με το πράσινο, το εκτυφλωτικό γαλάζιο και την άσπρη κάλτσα, απλώς εκείνα τα χρόνια στο παιδικό μου μυαλό το συνδύαζα λιγότερο με το κιτς και περισσότερο με τις ιδιότητες των σούπερ ηρώων. Τέλος πάντων, όλο άκουγα για τη Βραζιλία, αλλά δεν την είχα δει ποτέ, τώρα ήταν η ευκαιρία, εγώ ο ξάδελφος και ο φραπές του πήραμε θέσεις στον καναπέ και το ματς άρχισε.
Στο πέμπτο λεπτό ο Αντόνιο Καμπρίνι αμολάει μια βαθειά σέντρα από τα αριστερά και ο Πάολο Ρόσι, χωρίς κανένας Βραζιλιάνος ήρωας να πολυασχολείται μαζί του, τρυπώνει στην περιοχή και καρφώνει τη μπάλα στα δίκτυα με μια κεφαλιά. Σοκ. Δεν ήξερα ότι η Βραζιλία τρώει και γκολ! Λίγο αργότερα, ο μουσάτος αρχηγός της Βραζιλίας, με το ελληνικό όνομα, σουτάρει στην κλειστή γωνία του Τζοφ και ισοφαρίζει. Αλλά κάτι μέσα μου έχει ήδη αρχίσει να αμφισβητεί τα θεία. Λίγο μετά, ο Πάολο Ρόσι, πάλι αυτός, κλέβει τη μπάλα από το Σερέζο και κάνει το σκορ 2-1. Κάπως χαίρομαι. Δεν ξέρω ακόμη γιατί, αλλά χαμογελάω. Η ώρα περνάει, το ημίχρονο τελειώνει 2-1, ο ξάδελφος είναι ακόμη σίγουρος για τον θρίαμβο των Βραζιλιάνων, αλλά εγώ τον τσιγκλάω λίγο. Πιο πολύ επειδή δεν μου δίνει να πιω φραπέ, παρά γιατί ξέρω από μπάλα και διακρίνω ότι η Ιταλία μπορεί να πάρει το ματς. Εξ άλλου, η μόνη Ιταλία που ξέρω είναι αυτή που πετάξαμε στην αλβανική θάλασσα το '40, φωνάζοντας "αέρα", άρα δεν μου είναι κάποια συμπαθής έννοια.
Τέλος πάντων, ξεκινάει το δεύτερο μέρος, με τον ήχο χαμηλωμένο γιατί οι μισοί συγγενείς τον έχουν ψιλοπάρει στις καρέκλες και τις πολυθρόνες του μικρού σαλονιού και είναι τα ροχαλητά τους αυτά που ακούγονται τώρα περισσότερο κι από τα τζιτζίκια. Στο '68 ο Φαλκάο ισοφαρίζει έπειτα από μια σπουδαία ομαδική ενέργεια των Βραζιλιάνων, ο ξάδελφος πανηγυρίζει, πανηγυρίζω κι εγώ μαζι του (χωρίς λόγο, επτά ετών ήμουν, ήθελα να κερδίζει το ποδόσφαιρο), κάποιος θείος ξυπνάει και μας βρίζει... Το σύστημα τότε στα μουντιάλ προϋπέθετε ομίλους των τριών ομάδων στον β' γύρο, δεν ήταν νοκ άουτ όπως σήμερα και με την ισοπαλία η Βραζιλία περνούσε στα ημιτελικά. Εννοείται ότι ούτε τον α΄γύρο δεν είχα δει μέχρι εκείνο το μεσημεριανό ματς στην Σπάρτη και δεν καταλάβαινα και πολλά από προκρίσεις, αλλά σίγουρα η έννοια της ισοπαλίας ήταν κάτι που καταλάβαινα ακόμη λιγότερο. Ποιο το νόημα ενός ματς, αν δεν κερδίζει ο ένας από τους δύο αντιπάλους;
Δεν χρειάστηκε να ζαλίσω το αθώο μυαλουδάκι μου για πολλή ώρα με τέτοια ερωτήματα. Οκτώ λεπτά αργότερο ο Πάολο Ρόσι σκοράρει για τρίτη φορά, αποδεικνύοντας ότι αυτός είναι ο πραγματικός Superman. Ταυτόχρονα μου προκαλεί τα εξής δύο: α. Μια αιώνια απέχθεια για τους Βραζιλιάνους, αυτούς που μέχρι τότε θεωρούσα Θεούς για να ανακαλύψω ότι δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μάτσο φανφαρόνων, ντυμμένων με κιτς στολές που όλη την ώρα κάνουν άσκοπές ντρίμπλες. β. Έναν αιώνιο έρωτα για τον θεσμό του Μουντιάλ. Θα έβλεπα όλα τα ματς στη συνέχεια...
(Στο επόμενο: Το μουστάκι του Γιόζεφ Μλίναρτζικ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου