Οι εξωγήινες Κυριακές μου

Είναι θλιβερό να είσαι εργαζόμενος -και με «επιτελικό» ρόλο- σε εφημερίδα και το βασικό κριτήριο επιλογής του ποια φύλλα θα αγοράσεις κάθε Κυριακή να είναι οι προσφορές τους. Το ξέρω. Αλλά είναι, επίσης, η αλήθεια. Και δεν έχω κανένα σκοπό να το παίξω μελετητής του σύγχρονου ελληνικού Τύπου. Τουλάχιστον όχι σε τέτοιο βαθμό ώστε να παραμυθιάσω οποιονδήποτε ότι τις τελευταίες τέσσερις Κυριακές αγόρασα με ενθουσιασμό το "Έθνος" γιατί δεν μπορούσα να κρατηθώ μέχρι την Δευτέρα για να διαβάσω στο γραφείο το άρθρο του Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου.

Ο λόγος ήταν άλλος: Προφανώς, το "Alien" και οι συνέχειές του. Αυτή την Κυριακή ο κύκλος έκλεισε με το "Alien Resurrection" -δεν το έχω δει ακόμη, αλλά δεν νομίζω ότι η αγορά του και η προβολή του στο home theatre μου (χα, χα, χα θυμάμαι ότι πριν 5-6 χρόνια αυτός ο όρος ήταν τόσο εξωτικός και εστέτ...) θα αλλάξει δραστικά την ουσία αυτού του post. Οπότε, θα γράψω αυτά που έχω να γράψω τώρα.

H αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν ήμουν φαν των ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Ειδικά των "Star Wars" που προκαλούν πρόωρες εκσπερματίσεις σε ένα ευρύτατο κοινό και τις οποίες προσωπικά θεωρώ παντελώς άνευ ουσίας και ψιλοχαζές. Νομίζω ότι μέχρι το "Gattaca", η αγαπημένη μου ταινία επιστημονικής φαντασίας ήταν απλώς το cult "The Thing From Another World"... Θυμάμαι ότι η πρώτη μου αντίδραση στο "Alien" προ πολλών ετών ήταν εντελώς αρνητική -κυρίως λόγω της σκηνής που ο εξωγήινος ξεπροβάλλει από την κοιλιά του Κέιν, κάτι που μου είχε φανεί απίστευτα γελοίο και που, φυσικά, είχε αποτελέσει αφορμή για παρωδία σε κάποια κωμική ταινία, νομίζω στο "Spaceballs". Μαλακία μου. Γιατί η γενικότερη άρνησή μου για την επιστημονική φαντασία με έκανε να δω από εντελώς λάθος ματιά ένα αριστούργημα της 7ης τέχνης...



Το 1979 ο Ρίντλεϊ Σκοτ δεν είχε τα τεχνικά μέσα να σκορπίσει τον τρόμο μέσω μιας επιβλητικής "κακιάς" φιγούρας εξωγήινου. Και είχε καταλάβει ότι, αν άφηνε το πλάσμα να σουλατσάρει κακιασμένο καθ' όλη την διάρκεια της ταινίας, το αποτέλεσμα θα ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό που θα ήθελε: απλά θα γελούσαμε όλη την ώρα με μια κακοφτιαγμένη γλοιώδη κούκλα. Γι' αυτό και επέλεξε να σπείρει τη φρίκη με τον τρόπο που είχε κάνει τον Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ τον κορυφαίο συγγραφέα του είδους του. Δηλαδή, δια της απουσίας της. Το trailer που ανέβασα πιο πάνω είναι ενδεικτικό. Ο εξωγήινος είναι εκεί, αλλά δεν τον βλέπεις. Τον αισθάνεσαι, βρίσκεις παντού ίχνη του, χάνεις έναν έναν τους συντρόφους σου, αλλά κεντρικός άξονας της ταινίας είναι η Έλεν Ρίπλεϊ και το προσωπικό της δράμα: θα τη γλιτώσει ή όχι;

Αρχικά πρωταγωνιστής είχε υπολογιστεί να είναι ο Ρίπλεϊ (ο Τομ Σκέριτ είχε επιλεγεί γι' αυτό το ρόλο) αλλά ο ήρωας έγινε γένους θηλυκού όταν η 20th Century Fox έμαθε ότι οι ανταγωνιστές της ετοίμαζαν action ταινίες με γυναίκες στον α' ρόλο και θέλησε να τους προλάβει. Κι έφεξε στην Σιγκούρνι Γουίβερ που κέρδισε, έτσι, τον πιο εμβληματικό ρόλο της καριέρας της... Η σύνδεση με τον Λάβκραφτ ισχύει και σε άλλο επίπεδο, αφού το όλο concept του απομονωμένου πλανήτη με τις μορφές ζωής που η ανθρωπότητα αγνοεί -και καλό είναι να συνεχίσει να αγνοεί- μοιάζει έντονα επηρεασμένο από το αριστουργηματικό «Στα Βουνά της Τρέλλας». (Όποιος δεν έχει ιδέα σε τι αναφέρομαι τώρα, ας κάνει άμεσα ένα γκουγκλάρισμα για "H.P. Lovecraft" κι ας σπεύσει να αποκτήσει τα άπαντά του απ' τις εκδόσεις "Κάκτος"). Για να μην πολυλογώ, ο Ρίντλεϊ Σκοτ απέδειξε με αυτήν την ταινία πόσο μεγάλος μάγος της σκηνοθεσίας είναι, αφού με συγκριτικά πενιχρά μέσα σε σχέση με αυτά που έχουν οι σκηνοθέτες sci-fi μπλοκμπάστερ σήμερα, έστησε ένα συγκλονιστικό θρίλερ που δεν σε αφήνει να ησυχάσεις λεπτό και που από ένα σημείο και μετά αρχίζει να πιέζει τόσο έντονα το στήθος σου, ώστε νοιώθεις πως κι εσύ βρίσκεσαι εγκλωβισμένος μέσα στο "Νοστρόμο". Τρία χρόνια μετά μεγαλούρηγησε με το "Blade Runner", το οποίο -σε αντίθεση με το "Alien"- πήγε κατά διαόλου στις αίθουσες και αποσύρθηκε κακήν κακώς πολύ νωρίτερα απ' ότι υπολογιζόταν.

Την σκυτάλη για να γυρίσει τη συνέχεια του "Alien" πήρε ο Τζέιμς Κάμερον -το όνομα που πάει πακέτο με το "ο σκηνοθέτης του Τιτανικού", με ό,τι συνεπάγεται αυτό... Ο Σκοτ δεν ενθουσιαζόταν ποτέ ιδιαιτέρως με την ιδέα ενός franchise εξωγήινων ταινιών, αν και το όνομά του, όπως και του Κάμερον, συζητήθηκε για την πέμπτη και τελευταία συνέχεια της σειράς. Που μάλλον δεν θα γυριστεί ποτέ, αφού η στροφή προς τα "Alien Vs Predator" δείχνει ότι το στούντιο έχει αλλού το μυαλό του και σίγουρα όχι σε ένα ατμοσφαιρικό κλειστοφοβικό θρίλερ. Εξ άλλου, η εμπλοκή του Σκοτ στο remastering του πρώτου "Alien" που έγινε το 2003 οδήγησε και σε μια μικροκόντρα, αφού ο σκηνοθέτης δεν ενθουσιάστηκε με το τελικό αποτέλεσμα και κατηγόρησε την 20th Century Fox ότι έκανε τα πάντα για τις εισπράξεις -δεν το είπε ακριβώς έτσι, αλλά τέλος πάντων...

Ο Τζίμι Κάμερον, απ' την άλλη, πολλά χρόνια πριν την δει ο νέος Κουστό (ή ο νέος Ιντιάνα Τζόουνς τελευταία), ήταν ένας ενθουσιώδης σκηνοθέτης με άριστες τεχνικές γνώσεις, ιδανικός για να οδηγήσει την κούρσα των στούντιο προς το χοντρό χρήμα με οχήματα τα εντυπωσιακά action movies. Ήταν επίσης λάτρης του πρώτου "Alien" και επιθυμούσε διακαώς να σκηνοθετήσει τη συνέχειά του. Εκείνη την περίοδο ετοίμαζε τον "Εξολοθρευτή" και έγραψε παράλληλα κι ένα σενάριο για την συνέχεια του "Alien" και το στούντιο του υποσχέθηκε ότι, αν το sci-fi action movie με τον νυν κυβερνήτη της Καλοφόρνια πήγαινε καλά, θα του έδιναν την ευκαιρία να γυρίσει και το "Aliens". Το "Terminator" πήγε όχι απλώς καλά και το "Aliens" είδε το φως του προβολέα στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1986, επτά ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη ταινία. Και ήταν μια μαλακία. Ξέρω, βέβαια, ότι πολλοί από σας θα αρχίσετε να με κράζετε, αλλά η ασελγία του Κάμερον πάνω στην κεντρική ιδέα και στο πώς την χειρίστηκε ο Σκοτ ήταν μέγιστη. Δεν μπορώ να καταλάβω τι σόι fan της πρώτης ταινίας ήταν, αν το τελικό αποτέλεσμα του "Aliens" ήταν απλά κάποιοι τιγκαρισμένοι στην αυξητική κομάντο που πυροβολούσαν ασταμάτητα με τα πάνβαρα οπλοπολυβολορουκετοβόλα τους τους εκατομμύρια εξωγήινους που η τεχνολογία των εφέ επέτρεπε πια να ξεχύνονται από παντού. Προφανώς και ο Κάμερον πήγε πιο κοντά στον "Ράμπο ΙΙ" (την αμέσως προηγούμενη ταινία του) και άφησε την επιρροή του από το "Alien" του Ρίντλεϊ Σκοτ να τον παρασύρει τρία χρόνια αργότερα, όταν γύρισε την "Άβυσσο" (που στην ουσία ήταν σαν το πρώτο "Alien" να διαδραματίζεται στο βυθό...) Φυσικά, το αιμοβόρο κοινό είχε διαφορετική άποψη από μένα και θεωρεί το "Aliens" την κορυφαία ταινία της τετραλογίας.

Και φυσικά, το ίδιο κοινό είναι που θεωρεί την επόμενη, το "Alien 3" ως την χειρότερη. Ε, ελπίζω αυτό το κοινό να μην είναι και το κοινό του "Πο Πο Culture!", γιατί τότε πάει στράφι το μεγαλύτερο post μου εδώ και καιρό...



Όσοι πάλι είδατε με ενδιαφέρον το παραπάνω trailer (όχι το επίσημο, αυτό εδώ το έφτιαξε ένας fan της ταινίας) και διακρίνατε κάτι διαφορετικό, είστε δικοί μου :-) Ο Ντέιβιντ Φίντσερ, τρία χρόνια πριν γυρίσει το "Se7en", μας χάρισε αυτό που κατά την ταπεινή μου άποψη είναι η καλλίτερη ταινία με ήρωες την Έλεν Ρίπλεϊ και τον εξωγήινο μέχρι τώρα. Και ο λόγος δεν είναι η επιβλητική εικόνα -η φωτογραφία της ταινίας, σκοτεινή και απόκοσμη, αλλά και η αφαιρετική σκηνογραφία, είναι απλά άψογες- ή οι υπέροχες ερμηνείες. Είναι ότι ο Φίντσερ για πρώτη φορά προσπαθεί να βγάλει κι ένα δεύτερο επίπεδο πίσω από την ήδη κουρασμένη ιδέα των εγκλωβισμένων σε ένα κτίριο ή διαστημόπλοιο γήινων με μερικά τερατάκια να τους λιανίζουν. Στα χέρια του Φίντσερ, το "Alien 3" αναβιώνει το μύθο του "Φρανκενστάιν" της Μαίρης Σέλεϋ και κάνει ένα σχόλιο πάνω στην αιώνια ανάγκη του ανθρώπου να κυνηγά το άγνωστο, ακόμη κι αν αγνοεί εντελώς τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται -εν προκειμένω την σπουδή της επιστήμης και το πώς ένα διεστραμμένο μυαλό, ή η "εταιρεία" στην περίπτωση της τετραλογίας των "Alien" μπορεί να την στρέψει ενάντια στο κοινό καλό.

Η ταινία λειτουργεί στο σύνολό της σχεδόν ως παραβολή, κινείται αργά αλλά όχι κουραστικά, με σαφή σκοπό να αποσυνδεθεί από το ρόλο του "action movie" που έδωσε στο μύθο του εξωγήινου ο Κάμερον, και για πρώτη φορά δίνει βάρος και σε άλλους χαρακτήρες πέραν της Έλεν Ρίπλεϊ. Κατ' αρχάς μπαίνει στο μυαλό του εξωγήινου (ναι, εδώ ο εξωγήινος βλέπει και σκέπτεται, καταστρώνει σχέδια και έχει ένα σκοπό), αλλά επίσης σκιαγραφεί τον χαρακτήρα μιας ομάδας κατάδικων που έχουν ασπαστεί μια αίρεση και πορεύονται για το υπόλοιπο της ζωής τους ως μεταμελημένοι πιστοί -μέχρι που μια γυναίκα και ένας εξωγήινος διαταράσσουν το ήσυχο σύμπαν τους... Το σκηνικό μοιάζει ξεχασμένο στην δεκαετία του '50 -επίτηδες, αφού ο Φίντσερ επαναφέρει τον τρόμο με τη ματιά του Λάβκραφτ σε ένα πολύ πρωτογενές επίπεδο-, οι προθέσεις της "εταιρείας" είναι όσο ποτέ σαφείς και συμβολικές, αλλά ακόμη πιο συμβολική είναι η εικόνα που χτίζει η Έλεν Ρίπλεϊ. Η θυσία της στο τέλος θα αναγκάσει το στούντιο να την κλωνοποιήσει για τις ανάγκες του "Alien: Resurrection", της τέταρτης ταινίας της σειράς, που σκηνοθετήθηκε από τον Ζαν Πιερ Ζενέ, πριν τον πιάσει ο ρομαντισμός και βγάλει την "Αμελί" από μέσα του...