(ελπίζω την πέμπτη να καταφέρω να πάω στο half note)

"Γεια, είμαι ο Ρασίντ! Δεν μπορώ να μιλήσω αυτή τη στιγμή, οπότε αφήστε το μήνυμά σας μετά το μπιπ». Έπρεπε να ακούσω αυτό το μήνυμα για να συνειδητοποιήσω ότι μια τυχαία μέρα της εβδομάδας βρέθηκα να ψάχνω στο κινητό τον Ρασίντ Αλί. Προηγουμένως, είχα συζητήσει γι’ αυτόν με ένα φίλο ντράμερ, ο οποίος, μεταξύ αστείου και σοβαρού, με πληροφόρησε ότι, στους κύκλους των ντράμερ, ο Ρασίντ Αλί θα είναι για πάντα καταχωρημένος ως ο «τύπος που έφαγε τη θέση του Έλβιν Τζόουνς». Ανεξαρτήτως της θέσης που κατέχει ο Έλβιν Τζόουνς ως ιερή αγελάδα στο πάνθεον των ντράμερ, δεν υπήρχε περίπτωση να θίξω το θέμα με τον Ρασίντ Αλί. Όλα αυτά είναι παλιές ιστορίες. Κι όσο κι αν μου φαίνεται σουρεαλιστικό να έχω στη μνήμη του κινητού μου το τηλέφωνο του τελευταίου ντράμερ του Τζον Κολτρέιν, θεωρώ θλιβερό να ασχολούμαστε συνέχεια με το παρελθόν. Δεν θα ήθελα καθόλου να είμαι στη θέση του Ρασίντ Αλί, και να με ρωτάνε συνέχεια για τον Κολτρέιν, λες και δεν έχω κάνει τίποτα άλλο εδώ και τέσσερις δεκαετίες.
Παρ’ όλα αυτά, δεν απέφυγα την παρελθοντολογία, όταν τελικά κατάφερα να τον εντοπίσω. Τον ρώτησα αν του λείπει ο Τζον Κολτρέιν, αν τον σκέφτεται. «Όχι, δεν μου λείπει», απάντησε η φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής. «Όταν ακούω τις ηχογραφήσεις που κάναμε μαζί τον σκέφτομαι με συγκίνηση, γιατί ήταν το πρώτο μου βήμα. Τώρα νιώθω ότι καταλαβαίνω καλύτερα τι έκανα τότε, πόσο σημαντικό ήταν όλο αυτό, πόσο τυχερός ήμουν που μπόρεσα να παίξω με τον Κολτρέιν, να τον ακούω, να μιλάμε». Κάνει μια μικρή παύση και προσθέτει διαπιστωτικά: «ήμασταν συμβατοί στον τρόπο που παίζαμε». Αυτό που καθένας από εμάς (που λέμε ότι αγαπάμε τη τζαζ) αναρωτιέται είναι το πώς θα ήταν σήμερα ο Κολτρέιν, αν ζούσε. «Θα είχε σίγουρα εξελιχθεί», λέει με σιγουριά ο παλιός του συνεργάτης. «Ήταν ήδη τόσο προχωρημένος».
Η πάσα που μου δίνει είναι για την ερώτηση που θέτω σε όλους τους μουσικούς που έχει τύχει να μιλήσω: αν υπάρχει στ’ αλήθεια χώρος για καινοτομία, για ανανέωση για εξέλιξη στη τζαζ, που μοιάζει να σταμάτησε να εξελίσσεται σ’ εκείνη την εποχή κι έκτοτε ανακυκλώνει τα ρεύματα που προέκυψαν στις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Δεν είναι σαν να έχουν ειπωθεί όλα; «Είναι γελοίο αυτό», με νουθετεί. «Είναι σαν να λες ότι η ζωή έχει ξαναγίνει. Υπάρχει πάντα χώρος για αλλαγή, για ανανέωση. Έτσι είναι η μουσική. Η μουσική ανανεώνεται συνέχεια, από τον Λούι Άρμστρονγκ και τον Τσάρλι Πάρκερ μέχρι σήμερα, η τζαζ είναι από μόνη της ανανεωτική μουσική».
Ο ίδιος νιώθει περήφανος για τον τίτλο του ‘επιζώντα’ που τον συνοδεύει. «Μου αρέσει αυτή η λέξη. Επιβίωσα από το στρες την εποχή που μας αγνοούσαν, γιατί τα κλαμπ δεν προσλάμβαναν μουσικούς που έπαιζαν avant-garde. Αυτό μας ανάγκασε να βρούμε δικούς μας χώρους, να κάνουμε δικούς μας δίσκους και να τους πουλάμε πόρτα-πόρτα». Ήταν η εποχή που η τζαζ έκανε μια συντηρητική στροφή, στο πνεύμα της εποχής, ο ίδιος όμως δεν το έβαλε ποτέ κάτω. «Σκέφτηκα να τα εγκαταλείψω, μια φορά στη δεκαετία του ’80, αλλά δεν άντεχα να το κάνω. Η μουσική ήταν το μόνο που ήξερα».
Ντρέπομαι που δεν είμαι εξοικειωμένος με τη μουσική του, και τον ρωτάω να μου περιγράψει το στιλ του αυτόν τον καιρό. «Παίζω ακόμα όπως έπαιζα πάντα, δεν μπορώ να αλλάξω στιλ», εξηγεί όταν τον ρωτάω τι να περιμένουμε από τις εμφανίσεις του στο Half Note. «Παίζουμε straight ahead, λίγο πιο ανοιχτή, πιο ελεύθερη ρυθμικά», συμπληρώνει. «Δεν σταμάτησα ποτέ, να κάνω αυτό που κάνω και το ενδιαφέρον είναι ότι οι νέοι έρχονται προς το μέρος μου». Η αλήθεια είναι ότι σε κάποια παρακλάδια της ηλεκτρονικής και της χορευτικής μουσικής, η free jazz και η avant-garde του ’70 κερδίζει έδαφος, πράγμα που έχει επισημάνει και ο ίδιος. «Χαίρομαι που οι νεοι μουσικοί αγκαλιάζουν την avant-garde», λέει με ικανοποίηση. «Βλέπω την προσδοκία τους να παίξουν κάτι ενδιαφέρον, κάτι με νόημα. Βλέπω ράπερ που ενδιαφέρονται για τη μουσική μου κι εγώ ενδιαφέρομαι για τη δική τους. Αυτή η μουσική είναι ζωντανή, την αγκαλιάζουν οι νέοι γιατί είναι νέα, δεν πρόλαβε να γεράσει. Η μουσική που παίζαμε στη δεκαετία του ’60 και του ’70 δεν εξερευνήθηκε ποτέ, δεν έφτασε σε ένα άλλο επίπεδο. Αυτή τη μουσική θέλω να παίξω, τη μουσική που ήθελα να κάνω με τον Κολτρέιν». Ναι, αλλά έχει την ίδια σημασία η μουσική αυτή σήμερα, χωρίς το κοινωνικό πλαίσιο που τη δημιούργησε; «Σήμερα είναι πιο σημαντικό», λέει κατηγορηματικά. «Τα ίδια που συνέβαιναν τότε συμβαίνουν και τώρα: πείνα, πόλεμοι, θάνατοι, άνθρωποι που αγνοούνται... Υπάρχουν πολλά προβλήματα, πολλές προκαταλήψεις, πολύς θυμός. Δεν υπάρχει περίπτωση αυτά να μην συγκινήσουν ναν καλλιτέχνη και να μην περάσουν στην μουσική του. Αυτό διαπνέει ό,τι κάνουμε. Μέσω της μουσικής μου μιλάω για ό,τι γίνεται στον κόσμο».
Πριν κλείσω το τηλέφωνο τον ρωτάω αν θεωρεί ότι υπάρχει κάτι τελευταίο που πιστεύει ότι πρέπει να ξέρει ο κόσμος γι’ αυτόν. «Θα ήθελα να με σκέφτονται σαν έναν άνθρωπο που πιστεύει σ’ αυτό που κάνει, που είναι αφοσιωμένος», έρχεται η απάντηση. «Νιώθω ότι είμαι ευλογημένος να ζω αυτή τη ζωή. Να δημιουργώ κάτι και να κάνω τη διαφορά».

(Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νοεμβρίου του περιοδικού Jazz&Τζαζ, που βρίσκεται στα περίπτερα και πρέπει να το πάρεις, γιατί συνοδεύεται από συγκλονιστικό cd, για το οποίο δεσμεύομαι να γράψω μια των ημερών)