Η ιστορία ενός τραγουδιού: Yves Montand - Les Feuilles Mortes

Σεπτέμβριος σημαίνει φθινόπωρο. Κόκκινα φύλλα σημαίνουν φθινόπωρο. Σεπτέμβριος σημαίνει, λοιπόν, κόκκινα φύλλα. Και για ένα site ως επί τον πλείστον μουσικό τα κόκκινα φύλλα δεν μπορεί να είναι άλλα από τα "Feuilles Mortes" του ποιητή Jacques Prévert. Τι κι αν στην Ελλάδα δεν πρόκειται να πέσουν φύλλα από τα δέντρα μέσα στο επόμενο δίμηνο; Τι κι αν γράφω αυτές τις λέξεις μέσα απ’ το καράβι, πηγαίνοντας σε ένα ακόμη νησί για μαύρισμα; Κάπως πρέπει να υποδεχτούμε το φθινόπωρο. Και δεν υπάρχει πιο ωραίος τρόπος απ’ αυτό το τραγούδι.

Πρωτοήλθα σε επαφή μαζί του μέσω ενός δίσκου του μπαμπά μου. Ο οποίος μιλάει άριστα γαλλικά και πριν βγει στην σύνταξη δούλευε σε εταιρείες γαλλικών συμφερόντων στην Ελλάδα. Κι έκανε, φυσικά, πολλά ταξίδια στην Γαλλία. Κι έφερνε γαλλικά καλούδια για δώρα. Π.χ. Μια μπλούζα Le Tour De France με τον Miguel Indurain. Μια αλπική φόρμα του σκι. Μπορντό και Βουργουνδίες. Eau de Vie. Και, κάποτε, ένα άλμπουμ με τον τίτλο “Yves Montand Chante Prévert”.

Μόνο ένα από τα ποιήματα του Prévert μου άρεσε έτσι όπως είχαν μελοποιηθεί για εκείνον το δίσκο. Και δεν είχε να κάνει με τα λόγια, γιατί δεν πολυκαταλάβαινα γαλλικά τότε. Είχε να κάνει με τη μελωδία. Κατά κάποιο τρόπο ο Yves Montand γινόταν πιο crooner όταν τραγουδούσε το “Feuilles Mortes” (ήταν κάπως σαλτιμπάγκος στα υπόλοιπα).


Όταν μετά από χρόνια πέρασα κι εγώ την Miles Davis φάση μου και το άκουγα βγαλμένο απ’ τα πνευμόνια και την τρομπέτα του σπουδαίου αυτού μουσικού, ξεχνούσα, φυσικά, και τη φωνή του Montand και τα λόγια του Prévert και όλα. Ξαναθυμόμουν ότι το μεγαλείο του κομματιού ήταν η μουσική του. Αυτός τον οποίον πρέπει να ευγνωμονούμε είναι ο Joseph Kosma, Ούγγρος μουσικός, κολλητός του Béla Bartók και του Bertolt Brecht, εμιγκρές στο Παρίσι από το ’33 όπου έγινε φίλος με τον Prévert και τον σκηνοθέτη Jean Renoir. Με τέτοιες παρέες και τέτοιες επιρροές εύκολα εξηγείται το πώς έγραφε τόσο χαρακτηριστικές της εποχής του, αλλά και διαχρονικές την ίδια ώρα, μελωδίες. Το 1946 έγραψε τη μουσική για τη ταινία «Les Portes de la nuit», σε σενάριο Prévert, με πρωταγωνιστή –και ερμηνευτή- τον Montand. Ανάμεσα στις συνθέσεις εκείνες ήταν και το “Les Feuilles Mortes”.

Στα γαλλικά το έχει πει και η Edith Piaf, το 1950, ζωντανά στο ραδιόφωνο, μπλεγμένο με αγγλικά. Ήταν ο Johny Mercer που έγραψε τους αγγλικούς στίχους, ένα χρόνο μετά την επιτυχία της ταινίας και ήταν η Jo Stafford που το πρωτοερμήνευσε ως “Autumn Leaves” ορίζοντάς το ως κανόνα για την τζαζ. Το έχουν ερμηνεύσει πολλοί ακόμη. Ταιριαστοί και προφανείς (Nat King Cole) και μη (Iggy Pop). To έχει πει μέχρι κι ο Jerry Lee Lewis. Το ακούω, όσο γράφω αυτό το κείμενο, σε όσο περισσότερες εκδοχές μπορώ να το βρω. Εντάξει, βιάστηκα μάλλον να το ανεβάσω. Δεν καταφέρνει να με κάνει να νιώσω φθινοπωρινά, όση ώρα κι αν παίζει από τα ηχεία μου. Αυτοί οι τριανταβάλε βαθμοί έκει έξω δεν μ’ αφήνουν…

(Γράφτηκε για το Jumping Fish)