Όχι, αυτό πόνεσε

Οι νεκρολογίες σ' αυτό το blog αποτελούν ένα (ακόμα) είδος γραφικής εμμονής - κυρίως γιατί είναι ανώδυνες. Θέλω να πω ότι, όσο και να στενοχωριέμαι που πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλο οι ήρωές μου, δεν μπορώ παρά να δεχτώ ότι υπάρχει ένα είδος φυσικής νομοτέλειας σ' αυτό, δεδομένου ότι όλοι οι ξεχασμένοι τζαζίστες που αποχαιρετώ κατά καιρούς φεύγουν πληρέστατοι ημερών - σχεδόν υπερήλικες. Όχι όμως ο Εσμπγιορν Σβένσον, ρε πούστη μου! Ο άνθρωπος ήταν 44 ετών - είχε πάρα πολλά να δώσει ακόμα. Θα του είμαι για πάντα ευγνώμων για την πρώτη φορά που άκουσα και ξανάκουσα το Dodge the Dodo (σ' εκείνο το cd του Jazz&Τζαζ), για το χειμώνα που έβγαλα ακούγοντας το Well Wisher, κυρίως όμως γι' αυτή τη συγκλονιστική συναυλία στο Παλλάς, ανήμερα των γενεθλίων μου, που κρατούσαμε την αναπνοή μας, για να μη χάσουμε κανέναν από τους ήχους που έβγαζε το πιάνο του - που έβγαζε σύσσωμο το τρίο του, ποτέ δεν φανταζόμουν ότι ένα τρίο πιάνο/μπάσο/ντραμς μπορεί να ακούγεται έτσι. Το Esbjorn Svensson Trio (για τους φίλους e.s.t.) κατάφερε να αποδείξει και να διατυπώσει με τον πιο σαφή και ξεκάθαρο τρόπο τη θεωρία ότι το παρόν και το μέλλον της τζαζ βρίσκεται στην Ευρώπη: στη μουσική τους δεν υπήρχε καθόλου αφρική, καθόλου blues, καθόλου αμερικανική τζαζ παράδοση - υπήρχε όμως η κλασική μουσική και οι νεότεροι συνθέτες, υπήρχε το απόσταγμα της καλύτερης ευρωπαϊκής ποπ, λυρισμός, funk, electronica, τα πάντα. Από το πρωί που πρωτοδιάβασα την είδηση του θανάτου του - scuba accident, πόσο γελοίος τρόπος να πεθάνει κανείς - ακούω συνέχεια στο repeat το Tuesday Wonderland. Αγαμίδια, δηλαδή.

Ξέθαψα και μια μια συνέντευξη που είχα κάνει μαζί του...

Πολλές φορές, ακούγοντας τους δίσκους σας, ξεχνάς ότι αυτό που ακούγεται είναι τρίο, είναι πιο γεμάτος ο ήχος σας, πιο πυκνός, δεν ακούγεται σαν να είναι μόνο πιάνο, μπάσο και ντραμς.
Προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε όλες τις δυνατότητες που έχουμε, ώστε να βγαίνουν και άλλοι ήχοι, με ενισχυτές και μικρόφωνα. Εγώ μπορεί να κρατήσω τον ακούστικό ήχο, μπορεί να χρησιμοποιήσω κάποια παραμόρφωση, πολλές φορές παίζω μέσα στο πιάνο, πειράζω τις χορδές, το ίδιο γίνεται με τα τύμπανα και το μπάσο. Ο Νταν (Μπέργκλουντ), ο μπασίστας, άλλες φορές χρησιμοποιεί δοξάρι, άλλες όχι, ενώ και ο Μάνιους παίζει διάφορα κρουστά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολλοί νέοι ήχοι, να μην είναι ο κλασικός ήχος του τρίο που ακούγεται.
Ποιες είναι οι βασικές σας επιρροές;
Προς το παρόν κυρίως η κλασική μουσική, ο Μπαχ, ο Σοστακόβιτς, ο Μπάρτοκ. Έχουν γίνει τόσα πολλά ενδιαφέροντα πράγματα σην κλασική μουσική και προσπαθώ να ακούω για να πάρω άλλες ιδέες για τα όργανα, πώς να δουλεύω με τις φόρμες και τις αρμονίες.
Η Τζαζ χαρακτηρίζεται συχνά ως η «σύγχρονη αμερικανική κλασική μουσική». Αυτό σημαίνει διάφορα πράγματα: κατ' αρχήν ότι είναι «αμερικάνική», πράγμα που δεν αφήνει πολλά περιθώρια στους ευρωπαίους δημιουργούς...
Πιστεύω ότι όλη αυτή η ιστορία με την «ευρωπαϊκή τζαζ» και την «αμερικανική τζαζ» έχει δημιουργηθεί εν πολλοίς από τους δημοσιογράφους. Δεν το σκέφτομαι ιδιαίτερα, γιατί νιώθω πολύ κοντά με πολλούς Αμερικανούς μουσικούς, όπως και με Ευρωπαίους. Είναι δύσκολο να πεις ότι η τζαζ είναι αμερικανική, είναι παγκόσμια. Η γλώσσα της τζαζ έχει υιοθετηθεί από πια από τους ευρωπαίους μουσικούς. Και σίγουρα, ο αυτοσχεδιασμός δεν είναι αμερικανικός. Δεν είναι κάτι καινούριο. Ο Μπαχ ήταν μεγάλος αυτοσχεδιαστής. Συνθέτες όπως ο Λιστ και ο Σοπέν είμαι σίγουρος ότι αυτοσχεδίαζαν. Λατρεύω τον αυτοσχεδιασμό, ως τρίο μας αρέσει πολύ αυτό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι παίζεις μπι-μποπ, ή τζαζ, μπορείς να αυτοσχεδιάσεις σε πολλά είδη, σε πολλές γλώσσες. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι το E.S.T. είναι επηρεασμένο από τις λαϊκές μουσικές της Σουηδίας και της Ευρώπης, από την κλασική μουσική, το ροκ, και φυσικά την τζαζ.
Η τζαζ θεωρείται δύσκολο είδος για έναν απαίδευτο ακροατή. Εσείς έχετε ένα ιδανικό ακροατήριο στο μυαλό σας;
Πιστεύω ότι το κοινό μας είναι ανοιχτό στα ερεθίσματα, ψάχνει για καλή μουσική. Δεν πιστεύω ότι η τζαζ πρέπει να είναι δύσκολη, δεν προαπαιτεί γνώσεις. Αυτό έχει να κάνει με το πώς επικοινωνείς με το κοινό, ώστε να μην νιώθει αποκλεισμένο. Οι μουσικοί της τζαζ έχουν την τάση να αφήνουν απέξω το κοινό, το μήνυμά τους είναι ‘είμαι στον κόσμο μου και δεν σε χρειάζομαι’. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί ακροατές να μη νιώθουν ευπρόσδεκτοι. Αν καλέσεις το κοινό σου στη διαδικασία της μουσικής, αν νιώθουν καλοδεχούμενοι, δείχνουν ενδιαφέρον, έχουν περιέργεια για το τι συμβαίνει στη σκηνή.
Στα περισσότερα cd σας υπάρχουν κρυμμένα κομμάτια στο τέλος. Γιατί το κάνετε αυτό;
Είναι ένας καλλιτεχνικός τρόπος να αξιοποιήσουμε το cd, ως προϊόν. Είναι ένα μέσο που χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις και προσπαθούμε να τα εξερευνήσουμε. Αν ακούσεις ένα άλμπουμ από την αρχή μέχρι το τέλος, είναι σαν να ακούς μια ιστορία, που κάποια στιγμή τελειώνει, και έρχεται σιωπή. Όταν μετά από τη σιωπή ακούς κάτι άλλο, είναι σαν να λες ότι υπάρχουν κι άλλα πράγματα να ειπωθούν. Δεν τελειώνει η ιστορία, είναι ένας επίλογος.
Συνήθως, τα κομμάτια που διαλέγετε είναι τελείως διαφορετικού ύφους από το υπόλοιπο άλμπουμ...
Αυτό είναι το νόημα, πρέπει να είναι κάτι άλλο, μια άλλη οπτική γωνία, κάτι που να ανατρέπει αυτό που άκουσες, που να σου λέει ότι ίσως αυτό που άκουσες να ήταν λάθος.
Στο προηγούμενο άλμπουμ σας, το Viaticum, υπήρχε ένα κομμάτι με τίτλο A Picture of Doris Travelling With Boris. Ποια είναι αυτά τα πρόσωπα; Ποια είναι η Ντόρις και ποιος ο Μπόρις;
Δεν είναι συγκεκριμένα πρόσωπα, είναι ένας τίτλος που ήθελε ο Μάνιους να χρησιμοποιήσει, σαν αστείο. Έχω μια εξήγηση όμως, λίγο ψυχολογική. Με αυτό το άλμπουμ ακούσαμε εκ των υστέρων πολλά καλά λόγια από πολλές γυναίκες. Ίσως αυτό να σημαίνει ότι το άλμπουμ δημιουργήθηκε από μια πιο θηλυκή οπτική γωνία. Κάθε άνθρωπος έχει μέσα του και το αρσενικό στοιχείο και το θηλυκό και ίσως να χρησιμοποιήσαμε περισσότερα από τα θηλυκά μας μέρη. Ο Μπόρις λοιπόν είμαστε εμείς και η Ντόρις, με την οποία ταξιδεύει, ίσως είναι η θηλυκή μας πλευρά, που κρύβεται πίσω από το άλμπουμ...
Αν μπορούσατε να καλέσετε ένα τέταρτο μέλος, για να σχηματίσετε το ‘Esbjorn Svensson Quartet’, ποιον θα καλούσατε;
Θα είχε πολύ ενδιαφέρον αν η Bjork ήθελε να δουλέψει μαζί μας...