Δεκέμβριος στο Cotton Club: τα θεμέλια της Ellingtonia

Κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο, για να πραγματοποιήσουμε τη φαντασίωση κάθε φίλου της τζαζ: να περάσει μια βραδιά στο Cotton Club, στην καρδιά του Χάρλεμ, πίνοντας περίεργα ποτά από παράνομα αποστακτήρια.
Η θητεία του Duke Ellington στο Cotton Club είναι μέρος της ιστορίας του Δυτικού Πολιτισμού του 20ού αιώνα – η εποχή που ανέτειλε το άστρο του ακρογωνιαίου λίθου της τζαζ, και που τέθηκαν τα θεμέλια της Ellingtonia… Ωστόσο, η πρώτη ορχήστρα που έπαιξε στο κλαμπ, το 1923, ήταν αυτή του Fletcher Henderson – ίσως η σημαντικότερη και δημοφιλέστερη της εποχής της. Ο Έλινγκτον ήρθε στο Cotton Club μερικά χρόνια αργότερα, όταν το Δεκέμβριο του 1927, ο Τζίμι ΜακΧιου, απηυδισμένος από την μπάντα του κλαμπ, και ειδικά από τον πιανίστα που δεν ήξερε να διαβάζει παρτιτούρες, άρχισε να ψάχνει για μια μπάντα που θα διέθετε έναν καλό πιανίστα. Όταν εμφανίστηκε ο κομψός, ευγενής Έλινγκτον σε μια οντισιόν όπου τη διεύθυνση εκπροσωπούσε ο γκάνγκστερ Χάρι Μπλοκ, οι χορεύτριες έβαζαν στοιχήματα για το πόσο θα αντέξει αυτή η νέα ορχήστρα – προφανώς έχασαν. Ο Ντιουκ Έλινγκτον παρέμεινε στο Cotton Club από το Δεκέμβριο του 1927 μέχρι τον Ιούνιο του 1930, για να επιστρέψει το Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του ‘30, τον Ιανουάριο του 1931, το Φεβρουάριο του 1932, την Άνοιξη του 1933, και ξανά το 1937 και το 1938, στη νέα διεύθυνση του κλαμπ. Σ’ όλο αυτό το διάστημα, κατάφερε να αναδειχθεί ως ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς της τζαζ, ένας εξαιρετικός πιανίστας κι ένας ανεπανάληπτος διευθυντής ορχήστρας, που κατάφερνε να παίρνει ένα πλήθος ταλαντούχων μουσικών και να σφυρηλατεί ένα αρμονικό σύνολο. Στα χέρια του, τα «γρυλίσματα» της jungle music έγιναν αντιστίξεις, διάλογοι ανάμεσα στα ξύλινα πνευστά και τα χάλκινα, και οι ελαφρές επιτυχίες της εποχής απέκτησαν τις ιδανικές τους ερμηνείες, αποτελώντας ακόμα και σήμερα αθάνατα μνημεία πολιτισμού. Και δεν ήταν μόνο αυτό: ως άνθρωπος με έμφυτη ευγένεια και κομψότητα, επέμενε και στο θέμα της εικόνας της ορχήστρας: ντυμένος ο ίδιος πάντα στην τρίχα, προέτρεπε τους μουσικούς του να κάνουν το ίδιο, ενώ επιμελείτο και της σκηνοθεσίας της μπάντας, φροντίζοντας να φωτίζεται ξεχωριστά κάθε σολίστας την ώρα του σόλο, λουσμένος με ένα γαλάζιο ή ροζ φως (που κολακεύει ιδιαίτερα τις σκουρόχρωμες επιδερμίδες). Είχε όμως κι έναν εξαιρετικό δάσκαλο: τον Irving Mills (περισσότερα αύριο).

DUKE ELLINGTON & his orchestra: Creole Rhapsody

(Ellington)
Cootie Williams, Arthur Whetsol, Freddie Jenkins (tp), Tricky Sam Nanton, Juan Tizol (tb), Barney Bigard (cl, as), Johnny Hodges (as, ss), Harry Carney (cl, bs), Duke Ellington (p), Fred Guy (bjo, g), Wellman Braud (b), Sonny Greer (d)
Recorded: Camden, N.J. 11/6/1931

Παρά τα στραβά του Ίρβινγκ Μιλς (περισσότερα αύριο), η τζαζ του χρωστά μια μεγάλη χάρη: ήταν εκείνος που προέτρεψε τον Ντιουκ Έλινγκτον να δημιουργήσει μια σύνθεση μεγαλύτερης διάρκειας, στα πρότυπα των συνθέσεων του Πολ Γουάιτμαν και του Τζορτζ Γκέρσουιν. Έτσι, αμέσως μετά τη λήξη της συνεργασίας του με το Κότον Κλαμπ, ο Έλινγκτον συνέθεσε αυτήν την πρώτη από μια σειρά φιλόδοξων συνθέσεων, επηρεασμένη σαφέστατα (φαίνεται κι από τον τίτλο) από την αισθητική και τα σημεία αναφοράς του κλαμπ.