Django Weekend: Sweet and Lowdown

Απόψε θα έχει καύσωνα. Η μοναδική περίπτωση να τη γλιτώσεις, είναι να πας κάπου παραθαλάσσια και να ξαπλώσεις στην παραλία χαζεύοντας τα αστέρια, μέχρι αργά το βράδυ. Αν δεν μπορείς να το κάνεις αυτό, μην κάνεις την ανοησία που θα κάνουν όλοι: μην πας στο κέντρο για ποτάκια. Απλώς θα ιδρώσεις και θα νιώσεις χειρότερα. Καλύτερα μείνε σπίτι - έτσι κι αλλιώς, στις 9.15 η ΕΤ1 δείχνει τις "Συμφωνίες και Ασυμφωνίες", μια από τις καλύτερες ταινίες του Γούντι Άλεν των τελευταίων ετών.

(Παρένθεση: και μ' αυτό, η κρατική τηλεόραση με αποζημίωσε για το ανταποδοτικό τέλος) .

Ανήκω σ' αυτούς που θεωρούν ότι ακόμα και οι κακές ταινίες του Γούντι Άλεν είναι καλές ταινίες, αλλά το "Sweet and Lowdown" είναι ένα μικρό κομψοτέχνημα. Πρόκειται για τη βιογραφία μιας φανταστικής προσωπικότητας, του κιθαρίστα Έμετ Ρέι, ενός δαιμονικού ταλέντου της αμερικανικής τζαζ του μεσοπολέμου, που είχε ως ίνδαλμα τον μέγιστο Django Reinhardt ("Είμαι ο καλύτερος κιθαρίστας του κόσμου", λέει. "Υπάρχει και ένας τσιγγάνος στη Γαλλία... Είναι ό,τι ομορφότερο έχω ακούσει"). Στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ο Σον Πεν είναι αναμενόμενα καταπληκτικός, δημιουργώντας έναν χαρακτήρα που είναι ταυτόχρονα κάθαρμα και συμπαθής - εκείνη που κλέβει την παράσταση όμως, είναι η Σαμάνθα Μόρτον, στο ρόλο της μουγκής, ψυχοπονιάρας αγαπημένης του. Το πρόσωπό της είναι το συναισθηματικό βαρόμετρο της ταινίας.

Η ταινία είναι γυρισμένη σαν ένα είδος δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ. Οι σκηνές δράσης διακόπτονται από σχόλια για τον Έμετ Ρέι, από μια σειρά προσωπικοτήτων-"ειδικών", όπως ο ίδιος ο Γούντι Άλεν ή ο θρυλικός κριτικός της τζαζ (και της αμερικανικής πολιτικής) Νατ Χέντοφ. Αυτή η λεπτομέρεια πρέπει να μπέρδεψε πολλούς Έλληνες κριτικούς κινηματογράφου, που θεώρησαν ότι ο Έμετ Ρέι ήταν υπαρκτή προσωπικότητα - μάλλον δεν είδαν την ταινία.

Για την ιστορία, ο ήχος του Django ήταν μοναδικός στην εποχή του. Στην αμερικανική τζαζ δεν υπήρχε σολίστας της κιθάρας εκείνη την εποχή. Η κιθάρα ήταν συνοδευτικό όργανο, ενώ οι περισσότερες ορχήστρες προτιμούσαν στη θέση της το μπάντζο. Ακόμα και το ντουέτο Eddie Lang - Joe Venuti, που βρισκόταν σε απ' ευθείας διάλογο με τον Django και τον Grappelli, βασιζόταν στο βιολί του Venuti, και όχι στην κιθάρα. Ο πρώτος σημαντικός σολίστας της τζαζ κιθάρας, ήταν ο Charlie Christian, o κιθαρίστας του Benny Goodman, ο άνθρωπος που επινόησε την ηλεκτρική κιθάρα στα τέλη του '30.

Όσο για τον Django, η φήμη του είχε μεν περάσει τον Ατλαντικό, αλλά ο ίδιος δεν πήγε στην Αμερική μέχρι το τέλος του Πολέμου. Αυτά για την ιστορία. Όσο για την ταινία, οι ίδιοι κριτικοί που θεώρησαν υπαρκτό τον Έμετ Ρέι, έγραφαν διεκπεραιωτικούς ύμνους του τύπου "ένας νοσταλγικός φόρος τιμής στη τζαζ του '30" κλπ. Μπούρδες. Η ταινία είναι ένα πικρό σχόλιο για την επικοινωνία στην ερωτική σχέση, ένας προβληματισμός για το ρόλο του καλλιτέχνη στην κοινωνία και για τη σχέση της ηθικής με τη δημιουργία - που φροντίζει να μην προσφέρει απαντήσεις (γιατί δεν υπάρχουν).

Είναι επίσης μια ταινία με εξαιρετική μουσική. Παίζοντας τον κιθαρίστα, ο Σον Πεν έμαθε πού να βάζει τα δάχτυλά του στα τάστα, όμως εκείνος που έπαιζε πραγματικά κιθάρα είναι ο Howard Alden, που ερμήνευσε μερικά από τα ομορφότερα κομμάτια του μεσοπολέμου - και του ρεπερτορίου του Django. To κομμάτι που ακούγεται συνέχεια στην ταινία και δίνει τον τόνο στο soundtrack, είναι ένα που ο Γούντι Άλεν αγαπά ιδιαίτερα, και το έχει βάλει στο soundtrack μιας από τις πιο προσωπικές του ταινίες - το "I'll see you in my dreams".

O Alden κάνει ό,τι μπορεί, όμως δεν φτάνει τον Django, στα χέρια του οποίου το κομμάτι γίνεται πραγματική ποιήση. Είναι ίσως το πιο φωτεινό κομμάτι που μπορώ να φέρω στο μυαλό μου - το αγαπώ, ταυτίζομαι, θέλω να ακούγεται στην κηδεία μου, πώς το λένε;

UPDATE: Μόλις τέλειωσε, το έχασες. Ψάξε το DVD...