Το Πάσχα βρέθηκα στο Χίου ντζι Ζανέιρου (σ’ αυτό το κείμενο θα ακολουθηθεί η προφορά των Καριόκας, γιατί μού αρέσει πολύ). Ήμουν προετοιμασμένος, αλλά και πάλι, όταν βρέθηκα εκεί, δεν μπορούσα να το πιστέψω: δεν είδα ούτε μια καλλίπυγο και εκθαμβωτική Gisele, ούτε μακρινές εξαδέλφες της Adriana Lima ή της αγαπημένης μου Ana Beatriz Barros. Χωρίς να θέλω να βρωμίσω με το παραμικρό ίχνος ρατσισμού το site, τα κορίτσια του Χίου, ένα μείγμα Ινδιάνων του Αμαζονίου, Πορτογαλίδων και απογόνων των σκλάβων από την Αφρική, δεν βλέπονται.
(Για τα αγόρια, πάλι, η ιστορία είναι εντελώς διαφορετική. Αν και δεν είμαι gay, μερικές φορές έμενα με το στόμα ανοιχτό. Αλλά το θέμα μας σήμερα είναι τα κορίτσια. Και μάλιστα τα κορίτσια της Ιπανέμα).
Είχα την τύχη να μένω πάνω στην πιο όμορφη παραλία που θα βρεις μέσα σε πόλη. Η Ιπανέμα είναι τεράστια, με τέλεια άμμο, πεντακάθαρη ενώ τα ρεύματα του ωκεανού κρατούν και το νερό της κρυστάλλινο παρ’ ότι στην πλάτη της στέκεται απειλητική μια μητρόπολη 12 εκατομμυρίων κατοίκων. Τα μετέωρα βράχια στην άκρη της, τα φιλέ για το μπιτς και το ποδοβόλεϊ, τα κιόσκια με τα «τσιμπητά» και τις καρύδες, που τις τρυπάς, βουτάς μέσα το καλαμάκι, και ρουφάς για αναψυκτικό το νερό τους, ανταποκρίνονται πλήρως στο παραμυθένιο σκηνικό που στήνεις στο μυαλό σου πριν την επισκεφθείς. Αυτό που λείπει για να εκπληρωθεί η φαντασίωση είναι τα ωραία κορίτσια. Μια διαπίστωση που κάνει ακόμη πιο αμείλικτο το βασανιστικό ερώτημα που φορτώνεσαι αυτόματα, όταν αρχίζεις ν’ ασχολείσαι με την βραζιλιάνικη κουλτούρα: «Ποιο είναι λοιπόν το κορίτσι από την Ιπανέμα;»
Το “The Girl From Ipanema” (η Γκαρότα ντζ’ Ιπανέμα) είναι η πιο διάσημη bossa nova που γράφτηκε ποτέ. Ένα κελαρυστό πορτουγέζικο χάδι που σού αλείφει με λάδι την πλάτη εκεί που ξεροψήνεσαι μισοκοιμισμένος με τα δάκτυλα των ποδιών να κάνουν έρωτα με την άμμο. Ένα δροσιστικό μαϊστράλι που ταιριάζει τέλεια με θολό μεθύσι από το ούζο, τις μπίρες, τις καϊπιρίνιες. Ο Antonio Carlos Jobim ήταν ήδη 35 ετών το 1962 όταν σύχναζε στο Bar do Veloso (Μπαρ ντου Βελόζου, σήμερα Garota d’ Ipanema), ένα τετράγωνο πιο μέσα από την παραλιακή οδό της Ιπανέμα (πάνω στην οποία ελάχιστα μαγαζιά λειτουργούν –τα περισσότερα κτήρια είναι κατοικίες και ξενοδοχεία). Πήγαινε εκεί συχνά παρέα με τον Vinícius de Moraes, τον στιχουργό με τον οποίο δούλευε πάνω στο καινούργιο του δίσκο, και έπιναν τις μπιρίτσες τους για έμπνευση, όταν φυσούσε το μεσημεριανό αεράκι από τον Ατλαντικό.
Ήταν κι οι δυο τους παντρεμένοι, αλλά αυτό δεν τους εμπόδιζε να φλερτάρουν τα φρέσκα κοριτσόπουλα που περνούσαν έξω απ’ του Βελόζου για να κατεβούν στην παραλία. Ίσως, μάλιστα, να είχαν διαλέξει το εν λόγω στέκι ακριβώς γι’ αυτό: Για το πόσο «πέρασμα» ήταν. Όταν, μάλιστα, έμπαινε στο μπαρ η Helô Pinheiro (τότε, 17χρονη Heloisa Eneida Menezes Pais Pinto), για ν’ αγοράσει τσιγάρα για τη μητέρα της, οι δύο άντρες ανέβαζαν σφυγμούς και προσπαθούσαν να σκαρώσουν ένα τρόπο για να κλέψουν την προσοχή της από τους λιγότερο κομψά φερόμενους υπόλοιπους θαμώνες που άρχιζαν το φλερτ μέσω πονηρών σφυριγμάτων.
Μια ωραία ιστορία διηγείται πως ο Antonio Carlos άρχισε να πετάει νότες και ο Vinícius λέξεις πάνω στις χαρτοπετσέτες που είχαν για να μην γλιστράει από τα χέρια τους η παγωμένη μπίρα Brahma. Αλλά η αλήθεια δεν είναι ακριβώς αυτή. Ο Jobim και ο Moraes δούλευαν ήδη δύο χρόνια πάνω στο δίσκο τους και είχαν προχωρήσει αρκετά την ιδέα να γράψουν ένα καλοκαιρινό, δροσιστικό κομμάτι για μια κοπέλα που περπατά μπροστά τους ντυμένη μόνο με το μπικίνι της. Είχαν ήδη γράψει τη μουσική και τους πρώτους στίχους, είχαν βγάλει και τίτλο («Μενίνια κι πάσα» - το κορίτσι που περνά), όταν πέρασε όντως μπροστά τους το κορίτσι που θα το εκτόξευε στη σφαίρα του μυθικού. Τα υπόλοιπα κύλησαν σαν τη μπίρα του Βελόζου από το βαρέλι στα ποτήρια τους. Ο τίτλος και οι στίχοι άλλαξαν, για να ταιριάξουν περισσότερο στο σκηνικό της Ιπανέμα και στην έφηβη Heloisa και η μουσική του, ένα μείγμα jazz, samba και αφρικάνικων ήχων, έμελλε να ορίσει ένα ολόκληρο είδος: τη bossa nova.
Οι πορτουγέζικοι στίχοι του πρωτότυπου κομματιού είναι πολύ πιο ποιητικοί από τους αγγλικούς της βερσιόν που το έκανε παγκόσμιο χιτ. Ο Moraes έγραψε κάποια στιγμή για την Heloisa: «Το κορίτσι ήταν το υπόδειγμα της νεαρής καριόκα. Μια χρυσαφένια έφηβη, ένα μείγμα λουλουδιού και γοργόνας, γεμάτη λάμψη και χάρη, που η όψη της είχε και κάτι θλιβερό. Γιατί στο δρόμο προς τη παραλία, κουβαλά μαζί της και την αίσθηση ότι η νιότη σβήνει…». Mε τον ίδιο λυρισμό έπλεξε και τις στροφές που έντυσαν τις μελωδίες του Jobim.
Η ίδια η Heloisa δεν είχε πάρει είδηση. Της άρεσε που όλα τα βλέμματα στρέφονταν πάνω της, αλλά παραήταν μικρή για να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα με όλους εκείνους τους μνηστήρες. Κάποια χρόνια αργότερα, ξαφνικά ανακάλυψε πως οι δύο κύριοι στο γωνιακό τραπέζι που την έγδυναν με τα μάτια τους ήταν διάσημοι καλλιτέχνες. Και πως είχαν γράψει ένα τραγούδι για χάρη της –ή τουλάχιστον έτσι το πουλούσαν.
Στις 2 Αυγούστου του 1962, οι Jobim και Moraes έπαιξαν για πρώτη φορά του καινούργιο τους τραγούδι σε ένα άλλο μπαρ, στο Au Bon Gourmet. Στην κιθάρα ήταν ο João Gilberto και στα φωνητικά μια μπάντα που την έλεγαν Os Cariocas. Πριν κλείσει ο χρόνος, το “Garota d’ Ipanema” είχε ήδη χαραχθεί σε βινύλιο, ενώ δύο χρόνια αργότερα, η Astrud Gilberto, σύζυγος του João, θα το τραγουδούσε στα αγγλικά, στην περίφημη συνεργασία του άντρα της με τον Stan Getz. Ξαφνικά όλος ο κόσμος λικνιζόταν στο ρυθμό της bossa nova και αναρωτιόταν «μα ποιο είναι το κορίτσι από την Ιπανέμα;». Και οι δύο κύριοι, Jobim και Moraes δεν μπόρεσαν να κρατήσουν το μυστικό τους.
(Στην απορία για τα όμορφα κορίτσια της Βραζιλίας, η απάντηση είναι ότι αυτά ευδοκιμούν σε πόλεις όπως το Σάου Πάουλου, το Χίου Γκράντζι ντου Σουλ και το Μινάς Ζεράις, όπου έφτασαν πολλοί μετανάστες, Γερμανοί, Ιταλοί, Ισπανοί, Ιάπωνες, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Για την καταγωγή της Heloisa Eneida Menezes Pais Pinto δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι τόσο όμορφα κορίτσια σήμερα δεν υπάρχουν στο Χίου).
(Γράφτηκε για το Jumping Fish)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου