Adieu l' ami - UPDATED

Με τον ως άνω τίτλο, το περιοδικό Jazz&Τζαζ αποχαιρέτησε τον Κώστα Σπανό, τον άνθρωπο που άνοιξε στα τέλη του'70 το πρώτο τζαζ μπαρ της Ελλάδας, στην Αγία Γαλήνη - για να το μεταφέρει στις αρχές του '90 στην Δεξαμενή. Στην τελευταία σελίδα, ως επικήδειο, αναδημοσίευσαν ένα δικό μου κείμενο, από το τεύχος 70* (νομίζω το πρώτο κείμενο που έδωσα στο περιοδικό το 1998) - φαίνεται ότι οι νεκρολογίες θα με κυνηγούν για καιρό. Το αναδημοσιεύω κι εγώ με την σειρά μου, ως έναν ελάχιστο φόρο τιμής σ' αυτόν τον τρελόγερο:

"Ο Κώστας Σπανός είναι χωρίς αμφιβολία η πιο χαρακτηριστική jazz φυσιογνωμία της Αθήνας. Κάθε βράδυ, βρέξει-χιονίσει, κατά τις 9, ανηφορίζει στην Δεξαμενή, στο νο 4 της οδού Δεινοκράτους, όπου εδώ και δυόμισι χρόνια, το Jazz in Jazz, το πρώτο τζαζ μπαρ της Ελλάδας, συνεχίζει την πορεία που ξεκίνησε πριν από είκοσι ένα χρόνια στην Αγία Γαλήνη της Κρήτης. Καθισμένος πίσω από την μπάρα, πίνει, μιλά με τους πελάτες, σερβίρει στρέιτ ποτά, κυρίως όμως υλοποιεί το μεράκι του**.

Γιατί το Jazz in Jazz δεν μοιάζει με κανένα άλλο μπαρ της πόλης. Δεν παίζει σύγχρονη μουσική - το ρεπερτόριο ξεκινά από την δεκαετία του '20 και φτάνει το πολύ μέχρι το '50-΄60. Δεν σερβίρει φαντεζί κοκτέιλ - το πολύ μέχρι τζιν εντ τόνικ. Για την ακρίβεια, δεν σερβίρει τίποτε. Αν θέλετε ποτό, πρέπει να πάτε οι ίδιοι στο μπαρ να το ζητήσετε, όχι από τον μπάρμαν, αλλά από τον οικοδεσπότη. Γιατί εδώ δεν βρίσκεστε απλώς ε έναν ναό της τζαζ, αλλά στο "σπίτι" του Κώστα Σπανού. Το σπίτι που μοιράζεται με τους ήρωές του, τον Νίτσε, τον Ιησού Χριστό, τους πρωτοπόρους της τζαζ και με όσους θέλουν κάθε βράδυ να πιουν ένα ποτό μαζί του. "Και κανένας να μην ερχόταν, πάλι δικαιωμένος θα ήμουν, ότι μόνο εγώ ακούω τζαζ", λέει και τα μάτια του πετάνε σπίθες, φωτίζοντας ένα πρόσωπο σκαμμένο από ρυτίδες και κρυμμένο μέσα σε γένια, μακριά μαλλιά κι ένα μόνιμο καπέλλο.

Το τελευταίο είναι αναφορά στον ντράμερ του Preservation Hall της Νέας Ορλεάνης, που για να ευχαριστήσει πριν από τριάντα χρόνια τον νεαρό Έλληνα ναύτης που τον κερνούσε κάθε βράδυ κονιάκ και ούζα, του χάρισε το καπέλλο του.

Τι σημασία όμως έχουν όλα αυτά; Τι σημασία έχει να εξιστορήσει κανείς την ιστορία ενός ναύτη από το Καρπενήσι που έμαθε την τζαζ από το ραδιόφωνο και αποφάσισε να βρεθεί στην Νέα Ορλεάνη; έναν μακρυμάλλη ναύτη που οι συνάδελφοι στο καράβι φώναζαν "Χίπι", αλλά οι εργοδότες του θυμούνται ακόμη, καθώς έχουν φτιάξει βιβλιοθήκες από τα βιβλία που άφηνε στα πλοία; Έναν ναύτη που κατέβηκε κάποτε στην Κρήτη να επισκεφτεί τον τάφο του Καζαντζάκη (τον ένιωθε κοντά του, όπως κάθε άνθρωπο που εκτιμά το πνεύμα του Νίτσε) και έμεινε, αρχίζοντας εκεί μια ξεχωριστή τζαζ ιστορία;

Τι σημασία έχει να πει κανείς ότι το "Jazz in Jazz" είναι ένας χώρος μικρός, ζεστός και φιλικός, γεμάτος βιβλία, cd, κασέτες, μουσικά όργανα, φωτογραφίες, χιλιάδες αντικείμενα με ξεχωριστή ιστορία το καθένα; Τι νόημα έχει να πει κανείς ότι σ' αυτό το μπαρ θα ακούσει - από mini-disc (!) - την πιο ψαγμένη παλιά τζαζ - τόσο, που δεν χρειάζεται η υπόμνηση "no music requests", ποιος θα τολμούσε να αμφισβητήσει την αισθητική και τις γνώσεις του οικοδεσπότη;

Η ουσία δεν βρίσκεται στις ιστορίες που μπορεί να μάθει κανείς διαβάζοντας αυτές τις λέξεις, ούτε καν σ' εκείνες που θα ακούσει από το στόμα του ίδιου του Κώστα Σπανού. Η ουσία του "Jazz in Jazz" βρίσκεται στις ιστορίες που φτιάχνει ο καθένας από εμάς, όταν κάτσει με το ποτό του σε μια καρέκλα δίπλα στην τζαμαρία, κοιτώντας έξω στο δρόμο, ή εξετάζοντας τις κορνίζες από παλιά παραθυρόφυλλα και ακούγοντας ένα ακορντεόν από την Γαλλία του μεσοπολέμου σε ένα ζωηρό ερωτικό σουίνγκ".



*Το τεύχος 70 συνοδευόταν από ένα καταπληκτικό cd με τίτλο - και θέμα "Swing Classics", το οποίο περιλάμβανε, εκτός από τον απαραίτητο Έλινγκτον, κι ένα κομμάτι που έμελλε να παίξει μεγάλο ρόλο στην ζωή μου αργότερα. Το "Petite Fleur" του Σίντνεϊ Μπεσέ.

UPDATE: Όσο για το τρέχον τεύχος του Jazz&Τζαζ, αυτό κυκλοφορεί με cd Τσάρλι Πάρκερ. Εντελώς συμπτωματικά, τις ίδιες μέρες που βγήκε στα περίπτερα, ήρθε στα χέρια μου το αφιέρωμα του Τζο Λοβάνο στον Πάρκερ, στο οποίο διασκευάζει εμπνευσμένα σε αργό τέμπο το εμβληματικό Yardbird Suite. Α ναι, μπάσο στην μπάντα του Λοβάνο παίζει η Εσπεράντσα Σπόλντινγκ, η οποία κοσμούσε το εξώφυλλο του περασμένου τεύχους του J&Τ. (Κι αυτό είναι που λέμε "full circle")

**Αυτή είναι η πρώτη - και θέλω να πιστεύω η τελευταία - φορά που χρησιμοποίησα αυτήν την έκφραση. Ζητώ συγγνώμη.