Διαφημιστές σε απόγνωση

Υπάρχουν μερικά αλάνθαστα σημάδια υπολογισμού της σοβαρότητας της «Κρίσης». Το ένα, π.χ. είναι η απελπισία των εκπτώσεων – ειδικά σε συνδυασμό με τα ενοικιαστήρια των μικρών καταστημάτων που δεν αντέχουν την σημερινή οικονομική κατάσταση. Άλλο είναι τα μισοάδεια τραπέζια των εστιατορίων στο Γκάζι το σαββατόβραδο – τα μπαρ, ευτυχώς, δεν έχουν τέτοιο πρόβλημα. Για μας που δουλεύουμε στα «Μέσα», το βασικό σημάδι είναι η διαφήμιση. Και η αλήθεια είναι ότι η διαφήμιση στην Ελλάδα περνά μεγάλη κρίση. Μόνο που αυτή η κρίση είναι κυρίως δημιουργική. Το πιο ανησυχητικό σημάδι είναι η αντικατάσταση του αρχετυπικού δολώματος «ημίγυμνη θελκτική γυναίκα» με το νέο αρχέτυπο «αστεία γιαγιά με τσεμπέρι». Είτε πρόκειται για συσκευασμένα ντιπ, είτε για τεχνολογία αιχμής, οι Ελληνες διαφημιστές θεωρούν ότι μπορούν να πουλήσουν τα πάντα, αν βάλουν μια γιαγιά με τσεμπέρι να μιλά με επαρχιώτική διάλεκτο. Θα ήταν αστείο, αν δεν ήταν θλιβερό. Αλλά το πιο θλιβερό προέκυψε τελευταία, όταν ξαφνικά έσκασε διαφημιστικό σποτ για εμφιαλωμένο επιτραπέζιο ελαιόλαδο με την φωνή του Διονύση Σαββόπουλου να απαγγέλει με νόημα «Τόσος χρόνος πλάι του πέρασε/ και τον προσπέρασε/ τι να ζητάει», ενώ η εικόνα δείχνει έναν προβληματισμένο μεσήλικα. Κι εκεί που περιμένεις ότι η διαφήμιση αφορά τουλάχιστον σε ασφάλεια ζωής, την οικολογία, ή την στυτική δυσλειτουργία, αντιλαμβάνεσαι ότι διαφημίζει παρθένο ελαιόλαδο. Κάτι τέτοιες στιγμές είναι που σκέφτεσαι ότι κάποιοι δημιουργοί καλό είναι να αποφεύγουν την διαφήμιση, για να περισώσουν την υστεροφημία τους και τον αντίκτυπο του έργου τους. Ο,τι δεν κατάφερε στο γόητρο του «βαλκάνιου μπίτνικ» το πολυσυζητημένο «Μητσοτάκ» και οι συναυλίες του Υπουργείου Άμυνας πριν από είκοσι χρόνια, φαίνεται πως θα το καταφέρει ένας τενεκές λάδι. Όχι ότι έχει καμία υποχρέωση ο Σαββόπουλος – ή κάθε Σαββόπουλος – απέναντι στο κοινό του, σε ιδεολογίες, στην Αριστερά, το πνεύμα των ‘60s. Τις υποχρεώσεις του απέναντί τους τις έχει ξεπληρώσει και με το παραπάνω. Είναι απλώς θέμα καλαισθησίας. Γι’ αυτήν την καλαισθησία ερίζουν χρόνια τώρα οι εναπομείναντες Doors, που τους έχουν κάνει χρυσούς για να δώσουν τα τραγούδια τους για διαφημίσεις κι εκείνοι αρνούνται – δηλαδή ο ντράμερ τους, ο Τζον Ντένσμορ, αρνείται, από σεβασμό στη μνήμη του Τζιμ Μόρισον. Ενώ οι Rolling Stones δεν ντράπηκαν να συνδέσουν το “Start me up” με τα Windows95 – αλλά οι στίχοι των Stones δεν ήταν ποτέ αυτό που λέμε ποίηση. Υπάρχουν, με άλλα λόγια, τραγουδοποιοί που περηφανεύονται για επιτυχίες όπως το «Σόγια είναι/ υγεία είναι» ή το «Σανταρόζα μαρμελάδα/ στο ψωμί στη φρυγανιά», αλλά για τον ελληνικό πολιτισμό από την μεταπολίτευση και μετά, ο Διονύσης Σαββόπουλος έπαιζε άλλο ρόλο. Αυτόν που, σε μεγαλύτερη κλίμακα ασφαλώς, παίζει διεθνώς ο Μπομπ Ντίλαν. Και μπορεί ο Ντίλαν να «ξεπουλήθηκε» κι αυτός στην διαφήμιση, εκείνος όμως το έκανε για τα περίφημα εσώρουχα «Victoria’s Secret» - κανείς δεν πρόκειται ποτέ να ψέξει έναν μεσήλικα πρώην αμφισβητία, επειδή θεώρησε καλή ιδέα να τραγουδήσει ανάμεσα σε ημίγυμνες γυναίκες. Ευτυχώς που στην δική τους διαφημιστική αγορά, δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη τις γιαγιάδες με τσεμπέρι.
*(δημοσιεύτηκε στο "Big Fish" την Κυριακή 28/2)