#07. The Veils - Time Stays, We Go

[Στο πλαίσιο της Blogovision 2013, το Πο Πο Culture! προσφέρει δωρεάν στους αναγνώστες του σύντομα μαθήματα ιστορίας και λαογραφίας]

Bέλο: Το βέλο, το πέπλο, η μαντήλα, η μπούρκα, το κάλυμμα της κεφαλής γενικότερα είναι ένα κομμάτι υφάσματος που τοποθετείται στο κεφάλι για να κρύψει τα μαλλιά ή και το πρόσωπο, πάντοτε με μια κάποια σημασία. Τις περισσότερες φορές αυτή συνδέεται με τη φύση της γυναίκας ή με κάποια ιερή στιγμή.

Μάθημα της 14ης Δεκεμβρίου 2013: Η πανούκλα.

Ο Τζένγκις Χαν δημιούργησε τη μεγαλύτερη ενιαία αυτοκρατορία που είδε ποτέ ο κόσμος όχι μόνο χάρη στις επιδόσεις του στο πεδίο των μαχών, αλλά κυρίως χάρη στην αντίληψη που είχε για τους κανόνες του εμπορίου, της ελεύθερης αγοράς και το πώς αυτά επιταχύνουν την ανάπτυξη ενός κράτους. Ο Δρόμος του Μεταξιού έχει, για μας τους Ευρωπαίους την κάπως εξωτική σημασία που τού έδωσαν τα ταξίδια του Μάρκο Πόλο, αλλά για την ανατολική του άκρη, την Κίνα των διαδόχων του μεγάλου Μογγόλου κατακτητή, ήταν η λεωφόρος του πλούτου.

Οι διάδοχοί του, όταν πια η Δυναστεία των Γουάν έχασε την εξουσία, έσπασαν σε κομμάτια και κάπου έχασαν την σημασία της ενότητας στον Δρόμο του Μεταξιού. Οι Βενετσιάνοι και οι Γενοβέζοι έμποροι είχαν εγκαταστήσει δύο εξαιρετικά σημαντικούς εμπορικούς σταθμούς στη Χερσόνησο της Κριμαίας -εκεί που κατέληγε η βόρεια διαδρομή του Δρόμου του Μεταξιού- και, με τη βοήθεια των Μογγόλων απογόνων του Μεγάλου Χαν, είχαν γίνει τα δύο πιο πλούσια ευρωπαϊκά κράτη του 13ου και 14ου αιώνα. Αλλά το 1341, ο θάνατος του Ουζμπέγκ και ο πόλεμος των διαδόχων του για την εξουσία στην περιοχή βόρεια της Μαύρης Θάλασσας διέλυσε μια σχέση αμοιβαίου πλουτισμού. Ο πιο δυνατός από τους υποψήφιους νέους Χαν, αποφάσισε ότι η βενετσιάνικη Τάνα και η γενοβέζικη Κάφα, οι δύο ευρωπαϊκές πόλεις της Κριμαίας, έπρεπε να φορολογούνται, όπως όλες οι περιοχές στην επικράτειά του. Για πρώτη φορά στην ιστορία τους, οι άσπονδοι εχθροί Ενετοί και Γενουάτες συμμάχησαν κατά της κοινής απειλής και σύντομα οι δύο εμπορικοί τους σταθμοί βρέθηκαν υπό πολιορκία από τις ορδές των Τατάρων.

Το χειρότερο όμως δεν ήταν η διακοπή του εμπορίου με την Κίνα. Ήταν αυτό που ακολούθησε: Το 1346, εκεί που η Κάφα ήταν έτοιμη να πέσει στα χέρια των πολιορκητών, αυτοί ξαφνικά άρχισαν να πεθαίνουν ο ένας μετά τον άλλον κάτω από τα τείχη της. Χιλιάδες κάθε μέρα. Αμέσως με το που εμφανίζονταν τα συμπτώματα μιας άγνωστης ασθένειας: το πρήξιμο στις μασχάλες και τη βουβωνική χώρα και ο υψηλότατος πυρετός. Οι Τατάροι, εξαντλημένοι, πιασμένοι εντελώς εξαπίνης από την εξέλιξη αυτή και με το ηθικό εξαιρετικά χαμηλό, αποφάσισαν να λύσουν την πολιορκία, όχι όμως πριν καταφέρουν ένα τελευταίο χτύπημα στους Ευρωπαίους υπερασπιστές της Κάφα. Φόρτωσαν τα πτώματα στους καταπέλτες και τα πέταξαν πίσω από τα τείχη πόλης.

Από τα 8 γενοβέζικα πλοία που ξεκίνησαν από τη Μαύρη Θάλασσα το 1437, μόνο τα τέσσερα επέστρεψαν στην Κάφα τον επόμενο χρόνο. Τα υπόλοιπα δεν έπεσαν θύματα πειρατών ή κακοκαιρίας. Τα πληρώματά τους πέθαναν εν πλω και τα πλοία απλά χάθηκαν. Μέχρι το τέλος του χρόνου, η πανούκλα σκότωνε ήδη κόσμο στην Κωνσταντινούπολη. Ένα μήνα μετά, έφτασε στη Βενετία. Μέχρι το Μάιο του 1438, η πιο πυκνοκατοικημένη πόλη στον τότε κόσμο είχε φτάσει στα όριά της. Ένας στους δύο κατοίκους είχε πεθάνει ή έμελλε να βρει το θάνατο, χτυπημένος από τον διαβόητο Μαύρο Θάνατο.

Η πανδημία είχε ξεκινήσει κάπου στην Κεντρική Ασία. Με φοβερή ταχύτητα έφτασε στην Κίνα και την Ινδία, όπου πήρε εκατομμύρια ψυχές. Στην Κίνα, μάλιστα, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στο τέλος της Δυναστείας των Γουάν. Οι Μογγόλοι κατακτητές, αισθητά μικρότεροι σε αριθμό από τους Κινέζους, έμειναν ελάχιστοι στο τέλος της πανδημίας και έγιναν εύκολος στόχος για τους επαναστάτες που τους έδιωξαν κι έφεραν τους Μινγκ.

Στη συνέχεια, η πανούκλα έστριψε δυτικά και να φτάσει στην Ευρώπη μέσω της πολιορκίας της Κάφας. Εκεί ξεσάλωσε. Οι συνθήκες υγιεινής και οι συνωστισμένες γειτονιές των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων έδωσαν ένα πεδίο δόξης λαμπρόν στην αρρώστια. Το 1349 είχε ήδη φτάσει στα βρετανικά νησιά και το 1350 διέλυσε τη Γερμανία. Μόνο η Πολωνία, το Μιλάνο και τα Πυρηναία έμειναν ανέπαφα στην περίοδο της πιο θανατηφόρας τετραετίας που γνώρισε η Ευρώπη. Ο Δρόμος του Μεταξιού, που μέχρι τότε έφερνε τα σπάνια αγαθά (και τον πλούτο σε όποιον τον χειριζόταν σωστά), έφερε τώρα το πιο μεγάλο κακό απ' όλα. Το θάνατο. Σύμφωνα με υπολογισμούς, ένας αριθμός μεταξύ 100 και 200 εκατομμυρίων Ευρωπαίων πέθαναν την εποχή εκείνη (το 30% με 60% του συνολικού πληθυσμού της ηπείρου).

Ήταν η περίοδος που το μαύρο βέλο φορέθηκε περισσότερο από ποτέ από τις χήρες. Τις χήρες που ήξεραν ότι και η δική τους σειρά θα ερχόταν άμεσα. Στη Βενετία, το βέλο μπροστά στο πρόσωπο έπαιζε -στα χρόνια του μεγάλου πλούτου- το ρόλο της μάσκας, για όσες κυρίες δεν ήθελαν να φορούν κάτι τόσο βαρύ, ωστόσο αποφάσιζαν να κάνουν μια βόλτα το βράδυ, αναζητώντας μια ερωτική περιπέτεια. Ένα βέλο κάλυπτε τα χαρακτηριστικά του προσώπου, αλλά σηκωνόταν και πολύ εύκολα για να τα αποκαλύψει στον φλογερό εραστή. Στην τετραετία της πανούκλας η οποιαδήποτε επαφή με ένα μολυσμένο εραστή θα ήταν μοιραία. Τα βέλα περιορίστηκαν στην άλλη τους χρήση: αυτή που συμβόλιζε το θρήνο. Οι Veils κυκλοφόρησαν φέτος το τέταρτό τους άλμπουμ, με τίτλο Time Stays, We Go, που αν το σκεφτείς λίγο, μοιάζει να μιλά για τη συμφορά που βρήκε την Ευρώπη το 1436.

Άκουσέ το όλο εδώ:


Η λίστα με τα καλλίτερα του 2013, μέχρι στιγμής:
07. The Veils - Time Stays, We Go
08. The National - Trouble Will Find Me
09. Chvrches - The Bones Of What You Believe
10. Jagwar Ma - Howlin'
11. Gogol Bordello - Pura Vida Conspiracy
12. Anna Calvi - One Breath
13. Cults - Static
14. Josh Ritter - The Beast In Its Tracks
15. The Joy Formidable - Wolf's Law
16. Sigur Ros - Kveikur
17. Steve Mason - Monkey Minds In The Devil's Time
18. Foals - Holy Fire
19. Mazzy Star - Seasons Of Your Day
20. Rotting Christ - Κατά Τον Δαίμονα Εαυτού
21-30: Όσα έμειναν απέξω